زکـــات فـــطــــــره مـــیهـــمان
مــطـابــق بـا فــتــاوای مــراجــع مــعــظم تــقــلــیــد
تعریف نانخور (مدت زمانی که به میهمان نانخور گفته می‌شود)
پرسش۱:
میهمان در چه صورت نانخور میزبان محسوب می‌شود؟
پاسخ:
مرحوم امام خمینی:
لازم است میهمان قصد داشته باشد تا مدتی (۱)نزد میزبان باقی بماند تا به او نانخور گفته شود.
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:
فطره ميهمان يک شبه بر عهده خودش مى‌‌باشد.
آیت الله العظمی اراکی، آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، آیت الله العظمی مرحوم گلپایگانی، آیت الله العظمی نوری همدانی:
صدق انفاق فعلی کافی است.
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
ملاک وجوب فطریه میهمان بر میزبان، صدق میهمان در وقت مخصوص است. یعنی فطرۀ كسى كه پيش از برآمدن هلال ماه شوّال میهمان شخص ديگرى شده است بر ميزبان واجب است، به‌شرط آن كه براى خوردن غذا به منزل او آمده باشد، هرچند بعداً مانعى پيش آيد كه نتواند غذا صرف كند.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی:
اگر یک روز در منزل صاحبخانه می‌ماند نانخور محسوب می‌شود. همچنین اگر شب عيد فطر يا دو سه شب قبل از آن آمده و تا روز عيد فطر در خانه‌مانده، فطرۀ او به عهدۀ صاحبخانه است.
آیت‌الله‌العظمی عظام خوئی، آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
میهمان بودن برای مدت کوتاهی کافی است مثل میهمانی که شب عید را نزد میزبان می‌ماند.
آیت‌الله‌العظمی سیستانی:
اگر میهمان شب در منزل میزبان می‌ماند و میزبان هم امكانات رفاهی لازم را برایش فراهم نموده و متكفّل مخارج او شده است هرچند میهمان چیزی نخورد یا با غذای خودش افطار نماید نانخور محسوب می‌شود.
آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی:
اگر قبل از غروب آفتاب وارد شود و تصمیم دارد مدتی طولانی نزد میزبان بماند.
آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی:
یک امر عرفی است و عرفاً به میهمان یک‌شبه نانخور نمی‌گویند.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
میهمانی که تصمیم دارد مدتی نزد میزبان بماند (چهار پنج‌روز کافی است).
مسئله:
به‌طورکلی برای صدق نانخور بودن میهمان و وجوب زکات فطره بر میزبان:
آیت‌الله‌العظمی اراکی، آیت‌الله‌العظمی بهجت، آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی مرحوم گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی:
صدق انفاق فعلی کافی است.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی، آیت‌الله‌العظمی خوئی، آیت‌الله‌العظمی سیستانی، آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
ماندن یک شب برای نانخور شدن کافی است.
مقام معظم رهبری، آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
ماندن یک شب برای نانخور شدن کافی نیست (۲)
ورود میهمان بعد از زمان وجوب زکات فطره:
پرسش ۲:
قطره ميهمانی كه در شب عيد بعد از وقت وجوب زكات فطره (۳) آمده است، بر عهده چه کسی است؟
پاسخ:
مرحوم امام خمینی، آیت‌الله‌العظمی اراکی، آیت‌الله‌العظمی بهجت، آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی، آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
بر خود ميهمان است.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی، آیت‌الله‌العظمی خوئی، آیت‌الله‌العظمی سيستانی:
اگر نانخور محسوب شده به احتياط واجب بر عهده ميزبان است و اگر نانخور محسوب نشده، بر عهده خود او است. (۴)
ورود میهمان قبل از زمان وجوب زکات فطره:
پرسش ۳:
فطره میهمانی كه در شب عيد فطر قبل از زمان وجوب زکات فطره با رضایت صاحبخانه آمده است و نزد وی افطار می‌نماید، بر عهده چه کسی است؟
پاسخ:
مرحوم امام خمینی، مقام معظم رهبری، آیت‌الله‌العظمی تبریزی، آیت‌الله‌العظمی خوئی، آیت‌الله‌العظمی سیستانی، آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
اگر نانخور صاحبخانه محسوب می‌شود بر عهده میزبان و صاحبخانه است.
آیت‌الله‌العظمی بهجت، آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی مرحوم گلپایگانی:
بر عهده میزبان است و انفاق فعلی کافی است.
آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی:
اگر نانخور صاحبخانه به طور مطلق محسوب می‌شود نه نانخور شب عید، بر عهده میزبان و صاحبخانه است. (۵)
پرسش ۴:
آیا به میهمانی كه تنها برای افطاری دعوت شده و شب را نمی‌ماند، نانخور صدق می‌كند؟
پاسخ:
مقام معظم رهبری، آیت‌الله‌العظمی تبریزی، آیت‌الله‌العظمی خوئی، آیت‌الله‌العظمی سیستانی، آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
به میهمانی كه تنها برای افطاری دعوت شده و شب را نمی‌ماند، نانخور صدق نمی‌كند.
آیت‌الله‌العظمی اراکی، آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی مرحوم گلپایگانی:
ملاک وجوب فطریه میهمان بر میزبان این است که میهمان نانخور میزبان محسوب شود و آن با انفاق فعلی محقق می‌شود.
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
اگر پيش از برآمدن هلال ماه شوّال ميهمان شده است، فطره‌اش بر ميزبان واجب است، به‌شرط آن كه براى خوردن غذا به منزل او آمده باشد، هرچند بعداً مانعى پيش آيد كه نتواند غذا صرف كند. (۶)
شک در نانخور شدن:
پرسش ۵:
اگر فرد شک کند که آیا عرفاً نانخور کسی است که شب عید فطر میهمان او شده یا خیر، تکلیف زکات فطره او به عهده چه کسی است؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی سیستانی، آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی:
چنانچه یكی از آن دو با اجازه دیگری زكات فطره را به نیّت كسی كه واقعاً زكات فطره بر عهده اوست بدهد، كافی است و بر دیگری پرداخت مجدّد زكات فطره لازم نیست.
آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی:
احتیاط آن است که هر دو فطره را بدهند ولی می‌توانند توافق کنند و یکی با اذن و وکالت دیگری به‌قصد فطره‌ای که واقعاً بر یکی از آنها است، بپردازد. (۷)
اختلاف مرجع میهمان و میزبان در پرداخت زکات فطره:
پرسش۶:
هرگاه میزبان مقلّد مرجعی باشد که فطریه کسی که فقط شب عید را میهمان اوست بر عهدهٔ میزبان نمی‌داند و میهمان مقلّد مرجعی باشد که فطریه چنان شخصی را بر عهده‌ی میزبان می‌داند، تکلیف فطریه میهمان چیست؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی اراکی:
احوط آن است که میهمان فطره خود را بدهد و با فرض اینکه میزبان با استناد به فتوای مجتهد خود فطره را پرداخت نمی‌کند، به عهده میهمان است.
آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی:
احتیاط آن است که هر دو فطره را بدهند؛ ولی می‌توانند توافق کنند و یکی با اذن و وکالت دیگری به‌قصد فطره‌ای که واقعاً بر یکی از آنها است، بپردازد.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
بر عهدۀ هیچ کدام نیست. (۸)
پرسش ۷:
در صورت عکس مسئله بالا – میزبان مقلّد مرجعی است که فطریه میهمان را بر عهده میزبان می‌داند و میهمان مقلّد مرجعی است که فطریه میهمان را بر عهده خود میهمان می‌داند – تکلیف زکات فطره چیست؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
یکی با اذن دیگری بپردازد.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
هر دو باید بپردازند و مانعی ندارد که یکی از آن دو از دیگری اجازه بگیرد که اصالتاً و نیابتاً فطریه را بپردازد. (۹)
خروج میهمان قبل از زمان وجوب زکات فطره:
پرسش ۸:
اگر میهمانی چند روز در منزل میزبان بماند و نزدیک غروب شب عید فطر بیرون برود و بعد از مغرب و نمازبیاید آیا فطریه او بر میزبان واجب می‌باشد؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
تنها فطرۀ كسى كه پيش از برآمدن هلال ماه شوّال میهمان شخص ديگرى شده است بر ميزبان واجب است، به‌شرط آن كه براى خوردن غذا به منزل او آمده باشد، ولو بعداً مانعى پيش آيد كه نتواند غذا صرف كند.
آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی:
بلی، بر عهدۀ میزبان است.
آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی:
اگر پیش از مغرب از خانه بیرون رفته به‌گونه‌ای که در مغرب میهمان او حساب نمی‌شود، فطره او به عهده صاحبخانه نیست. (۱۰)
فرستادن غذا برای افراد در شب عید فطر:
پرسش ۹:
اگر شب عید فطر، غذايى براى كسى هديه بفرستد، آیا زکات فطره بر فرستنده غذا واجب است؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
درصورتی‌که این‌گونه هديه مستمر نبوده و صدق نانخور يا میهمان بر او نكند، فطرۀ او بر هدیه‌دهنده واجب نيست، هرچند با مال او افطار كرده باشد. (۱۱)
ميهمانى گرفتن در شب عيد فطر در غير منزل:
پرسش ۱۰:
اگر شخصى در شب عيد فطر به اشخاصى در مسجد يا سالن پذيرايى، طعام دهد، آیا زكات فطرۀ آنها را نيز پرداخت نماید؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی اراکی:
بلی، اگر صدق عيال يا ميهمان مى‌كند.
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
خير، اگر صدق عيال يا ميهمانان نمى‌كند.
آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی:
بلی، زكات فطرۀ آنها را پرداخت نماید. (۱۲)
ميهمانى گرفتن در شب عيد فطر به طور مشترک:
پرسش ۱۱:
دو نفر با هم تصميم مى‌گيرند شب عيد فطر چند نفر را به ميهمانى دعوت كنند. آيا زكات فطره ميهمان به طور مساوى بين آن دو تقسيم مى‌شود؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
در صورت وجوب، هرکدام سهم خود را مى‌دهد. (۱۳)
فطريۀ دو خانواده‌اى كه از غذاى همديگر تناول كرده‌اند:
پرسش ۱۲:
دو خانواده شب عيد فطر برای خوردن افطار با هم به پارک می‌روند و موقع غذاخوردن، از غذاى همديگر تناول مى‌كنند. آيا فطريۀ آنها به گردن ديگرى مى‌افتد؟
پاسخ:
آیت‌الله‌العظمی بهجت:
خير. (۱۴)
پرداخت زکات فطره بجای شخص دیگر:
پرسش ۱۳:
در صورت وجوب زکات فطره بر عهده دیگری، اگر شخص خودش زکات فطره را به‌صورت تبرعی بدهد آيا وجوب پرداخت زکات فطره از آن فرد ساقط می‌شود؟
پاسخ:
الف. پرداخت زکات فطره بدون اذن:
مشهور مراجع معظم تقلید:
ساقط نمی‌شود.
مرحوم امام خمینی، آیت‌الله‌العظمی بهجت، آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی:
محل اشکال است و بنا بر احتیاط واجب ساقط نمی‌شود. (۱۵)
ب. پرداخت زکات فطره با اذن و اجازه:
مرحوم امام خمینی، آیت‌الله‌العظمی بهجت، آیت‌الله‌العظمی تبریزی، آیت‌الله‌العظمی خوئی، آیت‌الله‌العظمی سیستانی، آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
زکات فطره ساقط می‌شود.
آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی:
بنا بر احتیاط واجب ساقط نمی‌شود. (۱۶)
میهمانی که بدون رضایت صاحبخانه آمده است:
پرسش ۱۴:
زکات فطره ميهمانی كه در شب عيد قبل از زمان وجوب زکات فطره بدون رضایت صاحبخانه آمده است و مدتی نزد او باقی می‌ماند، بر عهده چه کسی است؟
پاسخ:
مرحوم امام خمینی، آیت‌الله‌العظمی سیستانی:
اگر نانخور صاحبخانه محسوب می‌شود بر عهده میزبان و صاحبخانه است.
آیت‌الله‌العظمی اراکی، آیت‌الله‌العظمی بهجت، آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی:
برعهده صاحبخانه است.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی، آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی، آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی، آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
بنا بر احتیاط واجب بر عهده صاحبخانه است.
آیت‌الله‌العظمی خوئی:
وجوب فطره بر صاحبخانه محلّ اشكال است و أظهر عدم وجوب است.
آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
بنا بر احتیاط واجب زکات فطره را هم صاحبخانه و هم میهمان بدهد. (۱۷)
شخصی که از روی اکراه و جبر میهمان صاحبخانه شده است:
پرسش ۱۵:
زکات فطره شخصی که از روی اکراه و اجبار در شب عید فطر میهمان صاحبخانه شده است، بر عهده چه کسی است؟
پاسخ:
مراجع معظم تقلید:
حکم مسئله قبل را دارد. (۱۸)
برای اطلاع از حکم شرعی ورود میهمان قبل و بعد اذان، با بیتوته و بدون بیتوته در شب عید فطر (جواب اجمالی و تفصیلی) اینجا را کلیک نمایید.
برای اطلاع از احکام تفصیلی آیت‌الله سیستانی پیرامون احکام زکات فطره (فطریه) اینجا را کلیک نمایید.
برای اطلاع از استفتائات آیت‌الله سیستانی پیرامون احکام زکات فطره (فطریه) اینجا را کلیک نمایید.
