رسیدن گردوغبار، دود، بخار آب، اسپری، عطر و گیاهان خوشبو به حلق برای روزه دار
0 198
یکی از مبطلات روزه
(رسیدن گردوغبار به حلق و ملحقات آن)
مسئله:
چیزهایی کهوارد مجرای تنفسی انسان می‌شود به ۵دسته تقسیم می‌شوند:
۱ـگردوغبار
۲ـ دود
۳ـ بخار آب
۴ـ اسپری
۵ـ عطر و گیاهان خوشبو
مورد اول: “گردوغبار“
مسئله:
فرورفتن غبار به حلق به طور بی‌اختیار یا از روی فراموشی روزه را باطل نمی‌کند، هم جنین اگر گردوغبار به حلق نرسد (فقط به داخل دهان برسد) روزه را باطل نمی‌کند گرچه خیلی غلیظ باشد. اما اگر شخص روزه‌دار عمداً گردوغباری را به حلقش برساند:
الفـ چنانچه غبار غلیظ است؛ (مانند کارگران کارخانه آرد یا نانوایان که آرد خالی می‌کنند یا رفتگران زحمت‌کش یا کارگران ساختمان‌سازی و یا گردوغباری که در خیابان بلند می‌شود و…)
رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار از چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک؛ بنابراین روزه‌داری که به طور مثال در روزه ماه مبارک رمضان غبار غلیظ به حلقش رسانده، روزه‌اش باطل است و باید قضای آن را بگیرد، ولی لازم است تا موقع افطار امساک نماید.
بنا بر احتیاط واجب رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار از چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک؛ بنابراین روزه‌داری که به طور مثال در روزه ماه مبارک رمضان غبار غلیظ به حلقش رسانده، باید روزه آن روز را به‌قصد قربت مطلقه تمام کرده و قضای آن را هم بگیرد.
رساندن غبار غلیظ به حلق هرگاه در حلق تبدیل به گِل شود و فرورود روزه را باطل می‌کند، در غیر این صورت روزه صحیح است، خواه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است؛ مانند آرد، یا غبار چیزی که خوردن آن حرام است.
ب ـ چنانچه غبار غلیظ نیست: (مثل جاروکردن متعارف منزل و…)
فرورفتن بخار آب به حلق به طور بی‌اختیار یا از روی فراموشی روزه را باطل نمی‌کند، اما اگر شخص روزه‌دار عمداً بخار آب را به حلقش برساند یا عمداً در چنین مکانی تنفس نماید:
الف ـ تنفس در بخار رقیق (مثل: حمام رفتن با بخار کم، هوای شرجی، مه کم)
اشکال ندارد و به روزه ضرر نمی‌رساند.
ب ـ تنفس در بخار غلیظ، بخاری که از نزدیک دیده می‌شود و مشتمل بر ذرات آب است (مثل بخار غلیظ در حمام، سونای مرطوب، هوای مه‌آلود، بخور کردن، بخاری که هنگام برداشتن در دیگ از آن بیرون می‌آید و…):
عطر زدن اشکالی ندارد (برخی از مراجع مثل مقام معظم رهبری و آیت‌الله تبریزی تصریح می‌کنند که عطر زدن مستحب است و برخی دیگر مثل آیت‌الله بهجت تصریح می‌کنند که اگر بوی آن خیلی غلیظ است، اولی ترک است). (۷)
در روایت نقل شده از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) که فرمودند:
« من تطیب اول النهار و هو صائم لم یفقد عقله »
کسی که روزه دارد اگر در اول روز به خود عطر زند، عقلش را از دست نمی‌دهد. (۸)
در روایت دیگری از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) نقل شده که فرمودند:
« من تطیب اول النهار لم یزل عقله معه الی اللیل »
هرکس در آغاز روز به خود عطر زند تا شب عقلش با او خواهد بود. (۹)
روایت شده که:
« کان الحسین ابن علی (علیه‌السلام) اذا صام یتطیب بالطیب و یقول: الطیب تحفة الصائم »
وقتی سیّدالشّهدا (علیه‌السلام) روزه می‌گرفتند، خود را معطر می‌کردند و می‌فرمودند: عطر پیشکش و هدیه برای روزه‌دار است. (۱۰)
منابع:
(۱) العروة الوثقی، ج۳، کتاب الصوم، فصل فیما یجب الامساک عنه فی الصوم من المفطرات، ص۳۵، السادس (بعد از م ۲۹) / تحریرالوسیله، ج۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه، ص۵۲۰، الثامن (بعد از م ۱۵) / تحریر المسائل مقام معظم رهبری، الفصل الرابع: کتاب الصوم، المفطرات، ص۲۸۴، م ۹۶۸ / وسیلة النجاة آیت‌الله بهجت، ج۱، کتاب الصوم، الفصل الثانی: مایجب الامساک عنه، ص۳۰۷، الثامن، م ۱۱۰۴ / منهاج الصالحین آیات عظام خوئی و وحید خراسانی، ج۲، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص۲۹۵، السادس (بعد از م ۹۸۴) / منهاج الصالحین آیت‌الله سیستانی، ج۱، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص۳۰۰، السادس (بعد از م ۹۹۱) / المسائل الشرعیة آیت‌الله شبیری زنجانی، المفطرات، ص۳۵۱، م ۱۶۱۱ / هدایة العباد آیت‌الله صافی گلپایگانی، کتاب الصوم، ما یجب الامساک عنه، ص۲۲۱، م ۱۳۰۱ / الاحکام الواضحه آیت‌الله فاضل لنکرانی، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص۲۵۱، السادس (بعد از م ۱۰۲۴) / توضیح‌المسائل مراجع، ج۱، ص۹۰۲، م ۱۶۰۳ / توضیح‌المسائل جامع، ج۱، ص۵۵۳ و ۵۵۴، م ۱۹۸۲ و ۱۹۸۴ / اجوبة الاستفتائات، ص ۱۷۸، س ۸۰۰ / رساله آموزشی مقام معظم رهبری، فصل ۴: روزه، درس ۶۰: روزه (۳): مفطرات «۱»، ص۲۵۵، مورد ۵ / راهنمای فتاوا، ص۹۱، م ۹ / استفتا جدید از مقام معظم رهبری، باب روزه، س ۳۲ / احکام روزه ” احکام موضوعی (۱) ” مقام معظم رهبری، ص۶۴، س ۱۴۸ و مسئله قبل از آن/ آموزش مصور احکام مقام معظم رهبری، ص۳۶۵ / استفتائات آیت‌الله بهجت، ج۲، ص۳۴۷، س ۲۸۱۳ / احکام و استفتائات آیت‌الله شبیری زنجانی، ص۸۰، س ۹۶/ احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص۱۲۷ و ۱۲۸ / سایت رسمی آیت‌الله شبیری زنجانی، بخش استفتائات، س ۳۵۴ / سایت رسمی آیت‌الله مکارم شیرازی، بخش استفتائات / سایت استان‌ها، ویژه نمایندگان مقام معظم رهبری، بخش سؤالات نمایندگی‌ها، با استفاده از استفتا شماره: ۷۶۸۴۶۲ و استفتا شماره: ۷۷۱۹۳۱ / سایت کلیشه (سایت اختصاصی آیت‌الله سیستانی)، ویژه نمایندگان معظم له، بخش “کلیشه”.
(۲) العروة الوثقی، ج۳، کتاب الصوم، فصل فی کفارة الصوم، ص۵۹، قبل از م ۱ / تحریرالوسیله، ج۱، کتاب الصوم، القول فیما یترتب علی الافطار، ص۵۲۶، م ۱ / تحریر المسائل مقام معظم رهبری، الفصل الرابع: کتاب الصوم، کفارة الافطار العمدی فی شهر رمضان المبارک، ص۲۹۱، م ۹۹۹ / وسیلة النجاة آیت‌الله بهجت، ج۱، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص۳۱۱، م ۱۱۱۷ / منهاج الصالحین آیات عظام خویی و وحید خراسانی، ج۲، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص۳۰۰، قبل از م ۱۰۰۷ / منهاج الصالحین آیت‌الله سیستانی، ج۱، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص۳۰۵، قبل از م ۱۰۱۷ / المسائل الشرعیة آیت‌الله شبیری زنجانی، موارد الوجوب القضاء و الکفارة، ص۳۶۱، م ۱۶۶۶ / هدایة العباد آیت‌الله صافی گلپایگانی، کتاب الصوم، ما یترتب علی الافطار، ص۲۲۴، م ۱۳۱۸ / الاحکام الواضحه آیت‌الله فاضل لنکرانی، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص۲۵۶، قبل از م ۱۰۴۷ / توضیح‌المسائل مراجع، ج۱، ص۹۲۶، م ۱۶۵۸ / توضیح‌المسائل جامع، ج۱، ص۵۶۸، م ۲۰۴۴ / رساله آموزشی مقام معظم رهبری، فصل ۴: روزه، درس ۶۲: روزه (۵): کفاره افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان، ص۲۶۱، مورد ۸، م ۱ / آموزش مصور احکام مقام معظم رهبری، ص۳۷۶ / استفتا جدید از مقام معظم رهبری، باب روزه، س ۵۳ / احکام و استفتائات آیت‌الله شبیری زنجانی، ص۱۲۱، س ۱۹۳ / احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص۱۷۸ و ۱۷۹.
(۳) العروةالوثقی، ج۳، کتاب الصوم، فصل فیما یجب الامساک عنه فی الصوم من المفطرات، ص۳۵، السادس (بعد از م ۲۹) / تحریرالوسیله، ج۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه، ص۵۲۰، الثامن (بعد از م ۱۵) / تحریر المسائل مقام معظم رهبری، الفصل الرابع: کتاب الصوم، المفطرات، ص۲۸۴، م ۹۶۸ / وسیلة النجاة آیت‌الله بهجت، ج۱، کتاب الصوم، الفصل الثانی: مایجب الامساک عنه، ص۳۰۷، الثامن، م ۱۱۰۴ / منهاج الصالحین آیات عظام خویی و وحید خراسانی، ج۲، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص۲۹۵، السادس (بعد از م ۹۸۴) / منهاج الصالحین آیت‌الله سیستانی، ج۱، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص۳۰۰، السادس (بعد از م ۹۹۱) / المسائل الشرعیة آیت‌الله شبیری زنجانی، المفطرات، ص۳۵۱، م۱۶۱۳ / هدایةالعباد آیت‌الله صافی گلپایگانی، کتاب الصوم، ما یجب الامساک عنه، ص۲۲۲، م ۱۳۰۳ / الاحکام الواضحه آیت‌الله فاضل لنکرانی، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص۲۵۱، السادس (بعد از م ۱۰۲۴) / توضیح‌المسائل مراجع، ج۱، ص۹۰۳، م ۱۶۰۵ / توضیح‌المسائل جامع، ج۱، ص۵۵۴، م ۱۹۸۳ / رساله آموزشی مقام معظم رهبری، فصل ۴: روزه، درس ۶۰: روزه (۳): مفطرات «۱»، ص ۲۵۵، مورد ۵ / راهنمای فتاوا، ص ۹۱، م ۹ / استفتا جدید از مقام معظم رهبری، باب روزه، س ۳۲ / احکام روزه ” احکام موضوعی (۱) ” مقام معظم رهبری، ص۶۴، قبل از س ۱۴۸ / همان، ص۶۴ و ص ۶۵، س ۱۴۹ تا ۱۵۱ / آموزش مصور احکام مقام معظم رهبری، ص۳۶۶ / احکام و استفتائات آیت‌الله شبیری زنجانی، ص۸۰، س ۹۸ و ۹۹ / جامع الاحکام آیت‌الله صافی گلپایگانی، ج۱، ص ۱۳۴، س ۴۶۹ و ۴۷۰ / احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص ۱۲۹ / سایت استان‌ها، ویژه نمایندگان مقام معظم رهبری، بخش سؤالات نمایندگی‌ها، با استفاده از استفتا شماره: ۷۷۱۸۸۷
(۴) العروة الوثقی، ج۳، کتاب الصوم، فصل فی کفارة الصوم، ص ۵۹، قبل از م ۱ / تحریرالوسیله، ج ۱، کتاب الصوم، القول فیما یترتب علی الافطار، ص۵۲۶، م ۱ / تحریرالمسائل مقام معظم رهبری، الفصل الرابع: کتاب الصوم، کفارة الافطار العمدی فی شهر رمضان المبارک، ص ۲۹۱، م ۹۹۹ / وسیلة النجاة آیت‌الله بهجت، ج ۱، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص ۳۱۱، م ۱۱۱۷ / منهاج الصالحین آیات عظام خویی و وحید خراسانی، ج ۲، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص ۳۰۰، قبل از م ۱۰۰۷ / منهاج الصالحین آیت‌الله سیستانی، ج ۱، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص ۳۰۵، قبل از م ۱۰۱۷ / المسائل الشرعیة، موارد الوجوب القضاء و الکفارة، ص ۳۶۱، م ۱۶۶۶ / هدایة العباد آیت‌الله صافی گلپایگانی، کتاب الصوم، ما یترتب علی الافطار، ص ۲۲۴، م ۱۳۱۸ / الاحکام الواضحه آیت‌الله فاضل لنکرانی، کتاب الصوم، الفصل الثالث: کفارة الصوم، ص ۲۵۶، قبل از م ۱۰۴۷ / توضیح‌المسائل مراجع، ج۱، ص ۹۲۶، م ۱۶۵۸ / توضیح‌المسائل جامع، ج ۱، ص ۵۶۸، م ۲۰۴۴ / رساله آموزشی مقام معظم رهبری، فصل ۴: روزه، درس ۶۲: روزه (۵): کفاره افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان، ص ۲۶۱، مورد ۸، م ۱ / آموزش مصور احکام، ص۳۷۶ / استفتا جدید از مقام معظم رهبری، باب روزه، س ۵۳ / احکام و استفتائات آیت‌الله شبیری زنجانی، ص ۱۲۱، س ۱۹۳ / احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص ۱۷۸ و ۱۸۰
(۵) عروةالوثقی، ج ۳، کتاب الصوم، فصل فیما یجب الامساک عنه فی الصوم من المفطرات، ص ۳۵ و ۳۶، السادس (بعد از م ۲۹) / تحریرالوسیله، ج ۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه، ص ۵۲۰، الثامن (بعد از م ۱۵) / وسیلة النجاة آیت‌الله بهجت، ج ۱، کتاب الصوم، الفصل الثانی: مایجب الامساک عنه، ص ۳۰۷، الثامن، م ۱۱۰۴ / المسائل الشرعیة آیت‌الله شبیری زنجانی، المفطرات، ص ۳۵۱، م ۱۶۱۴ / الاحکام الواضحه آیت‌الله فاضل لنکرانی، کتاب الصوم، الفصل الثانی: المفطرات، ص ۲۵۱، السادس (بعد از م ۱۰۲۴) / توضیح‌المسائل مراجع، ج ۱، ص ۹۰۳، م ۱۶۰۵ / توضیح‌المسائل جامع، ج ۱، ص ۵۵۴، م ۱۹۸۵ / آموزش مصور احکام مقام معظم رهبری، فصل روزه، ص ۳۶۵ / استفتائات آیت‌الله بهجت، ج ۲، ص ۳۴۵، س ۲۸۰۲ / احکام و استفتائات روزه آیت‌الله شبیری زنجانی، ص ۸۰، س ۹۷ / مجمع المسائل، ج ۱، ص ۲۶۵، س ۱۱ / جامع المسائل آیت‌الله فاضل لنکرانی، ج ۱، ص ۱۴۹، س ۵۵۱ / سایت استان‌ها، ویژه نمایندگان مقام معظم رهبری، بخش سؤالات نمایندگی‌ها، شماره استفتا: ۷۷۱۹۳۱ و استفتا شماره: ۴۵۳۱۴۴ / سایت کلیشه (سایت اختصاصی آیت‌الله سیستانی)، ویژه نمایندگان معظم له، بخش “کلیشه” و بخش “استفتائات نجف”، با استفاده از س ۱۶۰۹۱ و ۱۶۰۹۵ / احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص ۱۳۰ / موسوعه فقهی تحقیقات و استفتائات واحد پاسخ به سؤالات جامعه الزهرا (سلام‌الله‌علیها)، قم، مجموعه احکام ۳، قسمت روزه، ص ۷۱ تا ۷۳ / استفتا مکتوب از مراجع معظم تقلید.
(۶) صراط النجاة آیت الله خوئی ، ج ۱، ص ۳۰۵، س ۱۰۵۸ و ۱۰۵۹ / استفتائات امام خمینی، ج ۱، ص ۳۰۶، با استفاده از س ۶ و س ۷ / اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری، ص ۱۷۰، س ۷۶۲ / احکام روزه ” احکام موضوعی (۱) ” مقام معظم رهبری، ص ۷۶، س ۱۸۶ / استفتائات آیت‌الله اراکی، ص ۴۹، س ۳، مفطرات روزه / استفتائات آیت‌الله بهجت، ج ۲، ص ۳۶۵، س ۲۸۸۰ / استفتائات جدید آیت‌الله تبریزی، ج ۱، ص ۱۴۸، س ۷۱۱ / استفتائات آیت‌الله خوئی، ص ۱۰۹، س ۳۵۸ / توضیح‌المسائل جامع، ج ۱، ص ۵۵۵، م ۱۹۸۹ / جامع المسائل آیت‌الله فاضل لنکرانی، ج ۱، ص ۱۴۷و ۱۴۸، س ۵۵۰ و ۵۵۲ / مجمع المسائل آیت‌الله گلپایگانی، ج ۴، ص ۱۶۴، س ۴۶۸ / استفتائات جدید آیت‌الله مکارم شیرازی، ج ۱، ص ۹۳، س ۲۸۵ / هزار و یک مسئله فقهی آیت‌الله نوری همدانی، ج ۱، ص ۶۰، س ۲۱۲ / همان، ج ۲، ص ۷۶، س ۲۵۰ / سایت آیت‌الله شبیری زنجانی / احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص ۱۳۱ / موسوعه فقهی تحقیقات و استفتائات واحد پاسخ به سؤالات جامعه الزهرا (سلام‌الله‌علیها)، قم، مجموعه احکام ۳، قسمت روزه، ص ۷۰ / استفتا مکتوب و شفاهی از مراجع معظم تقلید.
(۷) مرآة الکمال، ج ۱، ص ۵۲۹ و ۵۳۰ / همان، ج ۲، ص ۵۳ و ۵۴ / عروةالوثقی، ج ۲، ص ۳۴، فصل ۵، السادس مما یکره للصائم / تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۲۶۳، م ۱ / هدایةالعباد آیت‌الله صافی گلپایگانی، م ۱۳۱۴ / هدایةالعباد آیت‌الله گلپایگانی، م ۱۳1۵ / توضیح‌المسائل مراجع، ج ۱، ص ۹۲۵، م 1۶۵۷ / احکام روزه “احکام موضوعی (۱) ” مقام معظم رهبری، ص ۶۹، س ۱۷۲ / استفتائات آیت‌الله بهجت، ج ۲، س ۲۹۴۱ / استفتائات جدید آیت‌الله تبریزی، ج ۱، س ۶۸۹ / توضیح‌المسائل جامع، ج ۱،ص ۵۶۴، م ۲۰۳۲ / جامع المسائل آیت‌الله فاضل لنکرانی، ج ۳، س ۶۳۵ / مجمع المسائل آیت‌الله گلپایگانی، ج ۱، ص ۲۸۶، س ۱۰۳ / سایت آیت‌الله سیستانی و رهبر معظم انقلاب / احکام روزه، ویژه استادان پاسخگویی به سؤالات شرعی (رهیافت ۶)، ص۱۳۱.
