“چند استفتاء پیرامون احکام اعتکاف” مطابق با فتاوای مقام معظم رهبری (مدّ ظلّه العالی)
“چند استفتاء پیرامون احکام اعتکاف”
مطابق با فتوای مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای (مدّ ظلّه العالی)
نيت اعتكاف در روز سوم
سؤال:
آيا روز سوم اعتکاف نيّتى غير از نيّت دو روز اول دارد، چه در اعتکاف واجب و چه در اعتکاف مستحبى؟
جواب:
روز سوم کامل کردن اعتکاف است و نيّت خاصى ندارد.
اعتكاف مميّز
سؤال:
آيا اعتکاف بچه مميّز صحيح است؟
جواب:
اعتکاف او نيز صحيح است.
تحقق حيض يا استحاضه در زمان اعتكاف
سؤال:
حکم اعتکاف زنى که حيض يا استحاضه بر او عارض شده است چيست؟ چه در روز اول يا دوم يا سوم؟ و آيا قضا بر او واجب است؟
جواب:
در صورت حائض شدن حتى اگر در ساعات آخر روز سوم باشد اعتکاف باطل مى‌شود، ولى در صورت استحاضه شدن اگر به وظيفه مستحاضه نسبت به روزه‌اش عمل کند، اعتکافش صحيح است.
شك در تحقق حيض يا استحاضه در زمان حيض
سؤال:
حکم اعتکاف زنى که شک در حيض يا استحاضه دارد، چه در روز اول يا دوم يا سوم، چيست؟
جواب:
اگر حالت قبلى او پاک بودن است به شکش اعتنا نکند.
غسل‌هاى معتبر در صحت اعتكاف
سؤال:
آيا غسل‌هاى استحاضه شرط صحت اعتکاف است؟
جواب:
اين غسل‌ها شرط صحت اعتکاف نيست مگر غسل‌هايى که در صحت روزه معتبر هستند.
نيّت اعتكاف در سفر
سؤال:
شخصى در مكه معظمه قصد اعتكاف دارد و قبل از سفر نذر روزه ننموده، آيا در همان جا مى‌تواند نذر كند و روزه بگيرد يا حتماً بايد نذر، قبل از سفر باشد؟
جواب:
اگر قبل از سفر نذر روزه مستحبى در سفر ننموده روزه در سفر صحيح نيست بنابراين اعتكاف او هم صحيح نخواهد بود.
اعتكاف بعد از طلوع فجر
سؤال:
معتکفى مى‌خواهد سه روز اعتکاف کند و مدّت 72 ساعت اعتکاف انجام دهد، اگر اعتکافش را از بعد از طلوع فجر ـ مثلاً از ظهر ـ شروع کند و ظهر هم به پايان برساند بگونه‌اى که مجموع آن 72 ساعت شود، آيا اين اعتکاف صحيح است؟
جواب:
اعتکاف بايد از شروع روز اول تا پايان روز سوم باشد و تلفيق کردن ـ بدين گونه که جزئى از روز اول را با جزئى از روز آخر يک روز کامل به حساب بياورد ـ صحيح نيست.
اعتكاف بيش از سه روز
سؤال:
اگر معتکف نيّت چهار روز اعتکاف کند، آيا روز چهارم هم جزو اعتکاف است يا اينکه بايد شش روز را تکميل کند تا روز چهارم به حساب آيد؟
جواب:
روز چهارم داخل در اعتکاف نيست ولى اگر پنج روز اعتکاف کند، واجب است روز ششم را کامل کند.
استحباب اعتكاف در ماه رجب
سؤال:
آيا اعتکاف در ماه رجب مستحب است؟
جواب:
دليل خاصى بر استحباب اعتکاف در خصوص ماه رجب نيافتيم.
اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه
سؤال:
آيا اعتکاف در غير از مساجد چهارگانه جايز است؟ و نيّت آن چگونه مى‌باشد؟
جواب:
اعتکاف در یکی از مساجد چهارگانه (مسجدالحرام، مسجد النبی «صلی الله علیه وآله» ، مسجد کوفه و مسجد بصره) بیشتر فضیلت دارد، امّا در همه مساجد جامع می توان اعتکاف کرد. در مساجد غیر جامع هم که در آن نماز جماعت برپا میشود و دارای امام عادلی است، اعتکاف به قصد رجاء صحیح است.
اعتكاف در غير وطن
سؤال:
اگر کسى بخواهد در خارج از شهر خود اعتکاف کند بطور مثال در مکه مکرمه و از ساکنين مکه نباشد و قصد ده روز هم نکند، آيا نذر کافى است؟ و صيغه آن چيست؟
جواب:
نذر روزه در سفر مانعى ندارد و با اين نذر روزه و اعتکافش صحيح است، ولى احتياط آن است که نذر قبل از شروع مسافرت باشد و صيغه آن عبارت است از: «لله علىّ أن اصوم في سفري إلى کذا».
اعتکاف در سفر
سؤال:
آيا مى‌توان براى شرکت در مراسم اعتکاف به شهر ديگرى که بيش از چهار فرسخ با ما فاصله دارد مسافرت کرد و اعتکاف در صورت سفر صحيح است؟
جواب:
اگر قصد اقامت ده روز و يا نذر روزه در سفر نباشد، روزه در سفر صحيح نيست و با عدم صحّت روزه، اعتکاف هم صحيح نيست.
خارج شدن معتكفين از مسجد براى خريد
سؤال:
هيئت برگزارى اعتکاف که متشکل از تعدادى از معتکفين است، وظيفه خدمت به معتکفين و فراهم کردن نيازمندى‌هاى آنها را بر عهده دارد لذا بايد نيازمندى‌هاى معتکفين مثل افطارى و سحرى را خريدارى کند، آيا اين مسئله به اعتکاف آنها ضرر نمى‌رساند؟
جواب:
خارج شدن از مسجد براى خريد چيزهاى ضرورى مثل غذا و غيره اگر در ضمن آن نيازمندى‌هاى خود را نيز تهيه مى‌کنند، اشکال ندارد.
وقت فضيلت اعتكاف
سؤال:
چه زمانى اعتکاف مستحب مؤکّد است؟ و به عبارت ديگر در چه اوقاتى اعتکاف مستحب است؟
جواب:
اعتکاف وقت خاصى ندارد هر چند که اعتکاف در ده روز آخر ماه مبارک رمضان فضيلت بيشترى دارد.
خروج معتكف از مسجد
سؤال:
حکم رفتن به حياط بيرونى که ملحق به مسجد است چيست؟
جواب:
رفتن به جاهايى که در حکم مسجد است، اشکال ندارد اما رفتن به خارج از مسجد جايز نيست مگر مواردى که خروج از مسجد به خاطر آنها جايز است.
خارج شدن معتكف از مسجد
سؤال:
رفتن به سرويس‌هاى بهداشتى متعلق به مسجد که در خارج از مسجد است در موارد زير چه حکمى دارد؟
الف: براى حمام کردن.
ب: براى غسل مستحب.
ج: براى اينکه با وضو باشد.
د: وضو گرفتن براى خواندن قرآن يا نماز مستحبى.
هـ: خارج شدن از مسجد براى شستن دندان‌ها و دست‌ها چه حکمى دارد؟
جواب الف ـ هـ : خارج شدن از مسجد به دلايل مذکور اشکال ندارد، ولى بايد به قدر حاجت اکتفا کند و طول ندهد.
خروج معتكف براى تشيیع جنازه
سؤال:
آيا رفتن به تشييع جنازه در هنگام اعتکاف مدّت زمان مشخص دارد؟
جواب:
وقت مشخصى ندارد و رفتن به تشييع جنازه اگر آن قدر طولانى نشود که باعث محو صورت اعتکاف شود، اشکال ندارد.
حكم پشت بام مسجد
سؤال:
آيا پشت بام مسجد تابع مسجد است يا بستگى به وقف کننده دارد؟
جواب:
پشت بام مسجد به حکم مسجد است مگر اينکه احراز شود که هنگام وقفِ مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است.
معاملات معتكف
سؤال:
آيا معتکف مى‌تواند خودش اقدام به خريد کند، چه ضرورى و چه غير ضرورى؟
جواب:
اگر براى خريد نيازمندى‌هاى اعتکاف باشد فى نفسه مانعى ندارد؛ ولى در صورتى که باعث خارج شدن از مسجد مى‌شود، مشروط به اين است که در حال اعتکاف به آن نياز داشته باشد و جايز نيست معتکف خودش اقدام به خريد و فروش نمايد مگر در مواردى که در حال اعتکاف به آنها نياز دارد.
وكيل كردن غير در حال اعتكاف
سؤال:
آيا جايز است که معتکف کسى را براى خريد ـ چه ضرورى و چه غير ضرورى ـ وکيل نمايد؟
جواب:
اگر براى خريد نيازمندى‌هاى هنگام اعتکاف باشد، اشکال ندارد و اما در غير آن موارد اگر وکيل کردن در هنگام اعتکاف باشد، اشکال دارد.
موارد ضرورى در معاملات معتكف
سؤال:
موارد ضرورى که خريد و فروش در آنها براى معتکف جايز است چيست؟
جواب:
مواردى که در هنگام اعتکاف براى خودش و نفقه خانواده‌اش به آن نياز دارد.
گفتگوى مباح در حال اعتكاف
سؤال:
آيا گفتگو در مورد چيزهاى مباح هنگام اعتکاف جايز است؟
جواب:
اشکال ندارد.
بيرون رفتن معتكف از مسجد براى وضو مستحبى
سؤال:
آيا در هنگام اعتکاف، بيرون رفتن از مسجد به منظور گرفتن وضوى مستحبى جايز است؟
جواب:
خروج براى رفع حاجت و تجديد وضو اشکال ندارد.
بيرون رفتن معتکف از مسجد براى خوردن و سيگار کشيدن
سؤال:
آيا در هنگام اعتکاف، بيرون رفتن از مسجد براى خوردن و سيگار کشيدن جايز است؟ و اگر خير، آيا خوردن در داخل مسجد جايز است؟
جواب:
خروج براى تهيه غذاى مورد نياز و يا غذا خوردن در بيرون و استعمال دخانيات در صورت ضرورت به مقدار ضرورت اشکال ندارد. همانطور که غذا خوردن در داخل مسجد فى حد نفسه منعى ندارد.
خروج معتکف از مسجد
سؤال:
آيا در اعتکاف با بودن آب در مسجد مى‌توان براى وضو به خارج از مسجد رفت؟
جواب:
در فرض مذکور معتکف نبايد از مسجد خارج شود.
مرور درس‌ها در حال اعتكاف
سؤال:
آيا جايز است دانشجويان معتکف درس‌هاى دانشگاهى خود را مرور کنند؟
جواب:
اشکال ندارد.
تأخير از وقت واجب اعتكاف
سؤال:
اگر معتکف مثلاً يک ساعت از ابتداى روز ـ بعد از طلوع فجر ـ تأخير کند آيا اين روز به عنوان روز اول اعتکاف حساب مى‌شود؟ چه تأخير عمدى باشد يا اضطرارى؟
جواب:
گذشت که در اعتکاف بايد از ابتداى روز اول شروع کرد، لذا روزى که ناقص مانده جزو اعتکاف محسوب نمى‌شود هر چند که تأخير از روى اضطرار باشد.
زمان اداى قضاى واجب اعتكاف
سؤال:
اگر قضاى اعتکاف به علت بطلان، واجب باشد و ده روز پايانى ماه رمضان تمام شود آيا جايز است که براى درک فضيلت، قضاى اعتکاف را در ماه رمضان آينده بجا آورد يا اينکه بايد فوراً قضا نمايد؟
جواب:
قضا در هر ماهى که خواست اشکال ندارد، مگر اينکه نذر کرده باشد که در ماه خاصى اعتکاف نمايد.
افطار اجبارى در اعتكاف
سؤال:
اگر معتکف مبتلا به مرضى شود که مجبور به افطار روزه است چه بايد بکند و حکم اعتکاف او چيست؟
جواب:
اعتکاف بدون روزه صحيح نيست لذا با افطار روزه، اعتکاف باطل مى‌شود.
اعتکاف مسافر به واسطه نذر
سؤال:
من علاقه زيادى دارم كه در مراسم اعتكاف در مركز استان شركت كنم ولى چون در شهرستان زندگى مى‌كنم و اگر بخواهم به مركز استان بروم بايد نماز خود را شکسته بخوانم، آيا از اين نظر مشكلى نخواهم داشت؟
جواب:
كسى كه بخواهد در سفر معتكف شود، مى‌تواند نذر كند كه در سفر روزه بگيرد و مى‌تواند اعتکاف نمايد.
حائض شدن پس از اتمام روز دوم اعتکاف
سؤال:
من در سال گذشته در ايام البيض در مسجدى معتکف شدم، پس از اتمام روز دوم اعتکاف، حائض شدم. با توجه به اين امر که اعتکاف بر من واجب شده است، آيا قضاى آن حتماً بايد در ايام البيض ماه رجب و در همان مسجد باشد يا اينکه زمان و مکان آن مهم نيست؟
جواب:
با طروّ حيض ولو در بعض روز سوم اعتکاف باطل مى‌شود و قضا ندارد و اگر از قبل اعتکافى به سبب نذر بر او واجب شده قضاى آن را مى‌تواند در هر مسجدى و در هر زمانى بجا آورد مگر آن که در نذر، اعتکاف در مسجد خاص و زمان خاصى را ملحوظ داشته باشد که در اين صورت بايد بر طبق همان نذر خود عمل کند. [1]
برای اطلاع از فتاوای مراجع تقلید (همراه با اختلافات) پیرامون اعتکاف اینجا را کلیک نمایید
برای اطلاع از فتاوای تفصیلی و دقیق آیت الله سیستانی پیرامون اعتکاف اینجا را کلیک نمایید
برای اطلاع از فضيلت اعتکاف و پيامهايي از یکی از مراجع عالیقدر شیعه پیرامون اعتکاف اینجا را کلیک نمایید
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] استفتاء کتبی از معظم له – استفتائات جدید معظم له – سایت استانها، ویژه نمایندگان
