حکم خوردن داروهای دارای الکل
پرسش:
مدتی است متوجه شده‌ام که بسیاری از شربت‌های دارویی خوراکی حتی شربت‌های معمولی برای سرماخوردگی و گلودرد حاوی الکل ethanol (اتانول یا الکل اتیلیک یعنی ماده اصلی مست‌کننده مشروبات الکلی) هستند. این مطلب و مقدار اتانول در روی شیشه این داروها مثل expectorant (اکسپکتورانت)، Theophylline G (تئوفیلین یا تئوکال جی)، Diphenhydramine (دیفن هیدرامین)، dextromethorphan (دکسترومتورفان)، Bromhexine (برم هگزین) و… درج شده است. حکم شرعی این داروها از لحاظ مصرف و خوردن چیست؟
پاسخ:
حضرت امام خمینی (رحمةالله‌علیه):
اگر معلوم است که در آن الکل حرام هست، تجویز و مصرف آن جایز نیست، مگر در مورد ضرورت و انحصار علاج به آن؛ ولی در صورت شک مانع ندارد و تحقیق زیاد لازم نیست. (۱)
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی):
اگر معلوم نیست که الکل اتانول از اقسام مشروبات مست‌کننده است، اشکال ندارد. اما اگر می‌دانید که مشروب مست‌کننده است، جائز نیست مگر در مواردی که به تشخیص پزشک متخصص و امین، درمان منحصر به آن باشد که در این صورت فقط در حد ضرورت جائز است. (۲)
حضرت آیت‌الله‌العظمی سیستانی (حفظه‌الله تعالی):
خوردن و آشامیدن خوراکیها، آشامیدنیها و داروهایی که حاوی مقدار اندکی الکل مست‌کننده است، طوری که عرفاً از بین رفته و مستهلک (۳) محسوب می شود، چنانچه نجس بودن الکل آن ثابت نباشد، اشکال ندارد.
شایان‌ذکر است، منظور از استهلاک، معدوم شدن عرفی آن از نظر کمّی و کیفی است؛ به این صورت که الکل به‌کاررفته در خوردنی یا آشامیدنی، عرفاً از بین رفته به‌حساب آید، هرچند به‌دقت علمی ذرّات یا مولکولهای آن موجود باشد؛ بنابراین، در تحقّق استهلاک، علاوه بر کمی مقدار الکل به‌کاررفته در اشیای مذکور، شرط است که آثار الکل در آنها محسوس نباشد، وگرنه انحلال مذکور، استهلاک محسوب نمی شود. (۴)
حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی (حفظه‌الله تعالی):
باتوجه‌به این که اینها در اصل مسکر نیستند و بعد از آمیختن با داروها در آن مستهلک می‌شوند خوردن این گونه شربت‌ها اشکال ندارد. (۵)
