وظیفه ی افراد مسلوس

وظیفه ی افراد مسلوس

افرادی که تکرر ادرار (سلس البول) دارند

 

اگر انسان مرضی دارد که بی اختیار ادرار او قطره قطره می‌‌ریزد که به وی «مَسلوس» گفته می‌‌شود یا نمی‌‌تواند از بیرون آمدن مدفوع خودداری کند که به وی «مَبطون» گفته می‌‌شود یا مرضی دارد که نمی‌‌تواند از خارج شدن باد جلوگیری کند یا بیماری دارد که بی اختیار از او منی خارج می شود یا مواردی مانند آن (مثل کسی که مبتلا به بیماری است که بی اختیار خوابش می برد). باید به «احکام دائم الحدث» عمل نماید.

 

مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (حفظه الله تعالی):

وظیفه ی مسلوس برای نماز:

كسى كه مسلوس است، يعنى مرضى دارد كه بول او قطره قطره مى ‏ريزد، اگر براى او زمانى كه بتواند طهارت و نماز را ولو با اكتفا به اقل واجبات آن انجام دهد، پيش مى‏ آيد؛ بايد منتظر آن زمان بماند تا نماز را در آن وقت انجام دهد. و اگر چنين زمانى نباشد، و در تمام وقت به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پيدا نمى ‏كند، لازم نيست در بين نماز وضو بگيرد، هر چند براى او وضو گرفتن سخت نباشد و با يك وضو مى ‏تواند نمازهاى زيادى بخواند، مگر آن كه در فاصله بین دو نماز از او بولى بيرون آيد، که در این صورت تكرار وضو لازم است. و نیز بايد براى نماز به وسيله كيسه‏ اى كه در آن پنبه و يا چيز ديگرى است كه از رسيدن بول به جاهاى ديگر جلوگيرى مى ‏كند خود را حفظ نمايد، و احتياط واجب آن است كه پيش از هر نماز، مخرج بول را بشويد، امّا شستن كيسه لازم نيست.

 

قضای نمازها پس از بهبودی:

مسلوس پس از بهبود يافتن، واجب نيست نمازهاى گذشته خود را قضا كند. البته اگر در وقت نماز بهبودى يافت و به اندازه نماز با طهارت، وقت داشت؛ بايد نماز را اعاده كند.

 

انجام نمازهای قضای قبل از بیماری (زمان سلامتی) در حال بیماری (سلس البول):

نماز قضا مانند نماز ادا باید با طهارت کامل و وضو خوانده شود؛ مگر آن که شخص تا آخر عمر هنگام خواندن نماز، قدرت حفظ طهارت و وضو را به هیچ صورتی نداشته باشد که در این صورت، اگر یقین یا خوف عقلائی دارد تا آخر عمر نمی تواند با حفظ طهارت کامل و وضو نماز بخواند، خواندن نماز قضا با انجام وظایف مسلوس، مانعی ندارد، در غیر این صورت احتیاط در تاخیر قضا تا زمانی است که عذر برطرف شود.

 

شرکت در نماز جماعت:

با عمل به وظیفه مسلوس، شرکت در نماز جماعت اشکال ندارد. (۱)

 

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی):

به‌طور اجمال، چنین فردی نسبت به اینکه از اوّل وقت نماز تا آخر وقت به مقدار انجام طهارت (وضو یا غسل یا تیمّم هر کدام وظیفه اوست) و خواندن نماز مهلت پیدا می‌کند یا نه، چهار حالت دارد:

الف) یقین یا اطمینان به مهلت پیدا کردن برای تمام نماز دارد؛

ب) یقین یا اطمینان به مهلت پیدا کردن برای قسمتی از نماز دارد؛

ج) احتمال مهلت پیدا کردن برای همه یا قسمتی از نماز می‌دهد؛

د) یقین یا اطمینان دارد حتّی برای قسمتی از نماز هم مهلت پیدا نمی‌کند.

حکم هر کدام از موارد در مسائل بعد ذکر می‌شود.

مسأله ۱) اگر دائم الحدث یقین یا اطمینان داشته باشد که از اوّل وقت نماز تا آخر آن، به مقدار انجام طهارت (وضو یا غسل یا تیمّم، هر کدام وظیفه اوست) و خواندن تمام نماز مهلت پیدا می‌‌کند، باید نماز را در آن مهلت بخواند، چه آن مهلت، اوّل وقت باشد یا وسط وقت یا آخر وقت.

شایان ذکر است، اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب نماز را به‌جا آورد و کارهای مستحب، مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.

مسأله ۲) اگر دائم الحدث یقین یا اطمینان داشته باشد که از اوّل وقت نماز تا آخر آن به مقدار انجام طهارت (وضو یا غسل یا تیمّم، هر کدام وظیفۀ اوست) و خواندن قسمتی از نماز مهلت پیدا می‌‌کند و پس از آن در بین نماز یک دفعه یا چند دفعه، ادرار یا مدفوع یا باد یا منی از او خارج می‌‌شود، احتیاط لازم آن است که در مهلتی که دارد وضو یا غسل یا تیمّم را به‌جا آورده و نماز بخواند.

فرد مذکور لازم نیست در بین نماز یا بعد از نماز، به سبب ادرار یا مدفوع یا باد یا منی خارج شده، دوباره وضو یا غسل یا تیمّم را انجام دهد؛ بلکه حتّی یک وضو برای چندین نمازش کافی است، خواه نماز مستحبی باشد، خواه واجب؛ مگر آنکه باطل کننده‌ای غیر از آنچه مبتلا به آن است از او سر زند، مثل آنکه بخوابد یا همان باطل کننده‌ای که به آن مبتلا است در حالی که مربوط به آن مریضی نیست از او سر زند، مثل اینکه ادرار یا مدفوع به‌طور طبیعی از او خارج شود، که در این دو صورت، باید وضو یا غسل یا تیمّم را دوباره انجام دهد.

مسأله ۳) دائم الحدث، چنانچه احتمال می‌‌دهد از اوّل وقت نماز تا آخر آن به مقدار انجام طهارت (وضو یا غسل یا تیمّم، هر کدام وظیفۀ اوست) و خواندن تمام نماز یا قسمتی از آن مهلت پیدا می‌‌کند، احتیاط مستحب آن است که صبر نماید، هرچند می‌تواند در اوّل وقت نماز را بخواند؛

امّا اگر بعد از نماز مهلتی پیش آید که حدث از او سر نمی‌‌زند و آن مهلت، به اندازۀ انجام طهارت و خواندن تمام یا قسمتی از نماز باشد، بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند. این حکم، در مورد کسی که به اعتقاد آنکه مهلت پیدا نمی‌کند نماز را در اوّل وقت خوانده نیز جاری است.

مسأله ۴) کسی که ادرار یا مدفوع یا باد یا منی، به گونه‌‌ای پی در پی از او خارج می‌‌شود که به مقدار انجام طهارت (وضو یا غسل یا تیمّم، هر کدام وظیفۀ اوست) و قسمتی از نماز مهلت پیدا نمی‌‌کند، وضو یا غسل یا تیمّم (هر کدام وظیفۀ اوست) را انجام دهد و نماز بخواند و به ادرار یا مدفوع یا باد یا منی خارج شده قبل از نماز یا میان نماز یا بعد از نماز اعتنا نکند و لازم نیست وضو، غسل یا تیمّم را دوباره انجام دهد؛ بلکه حتّی یک وضو برای چندین نمازش کافی است، خواه نماز مستحبی باشد، خواه واجب؛ البتّه احتیاط مستحب آن است که برای هر نماز یک وضو بگیرد؛ ولی برای سجده و تشهّد قضا شده و نماز احتیاط، وضوی دیگری لازم نیست.

شایان ذکر است، این فرد بر وضو یا غسل یا تیمّم خود باقی است؛ مگر آنکه باطل کننده‌ای غیر از آنچه مبتلا به آن است، از او سر بزند، مثل آنکه بخوابد یا همان باطل کننده‌ای که به آن مبتلا است در حالی که مربوط به آن مریضی نیست، از او سر زند، مثل اینکه ادرار یا مدفوع یا باد یا منی به‌طور طبیعی از او خارج شود که در این دو صورت، باید دوباره وضو یا غسل یا تیمّم را انجام دهد.

مسأله ۵) کسی که ادرار یا مدفوع یا باد یا منی، پی در پی از او خارج می‌‌شود، لازم نیست بعد از وضو فوراً نماز بخواند، هرچند احتیاط مستحب است که چنین کند.

مسأله ۶) کسی که ادرار یا مدفوع و مانند‌ آن، پی در پی از او خارج می‌‌شود، بعد از وضو گرفتن جایز است نوشتۀ قرآن را لمس نماید، هرچند در غیر حال نماز باشد.

مسأله ۷) کسی که ادرار یا مدفوع یا باد یا منی، پی در پی از او بیرون می‌آید، باید در صورت امکان از رسیدن نجاست به قسمت‌های دیگر جلوگیری نماید (مثل آنکه با کیسه‌ای که در آن پنبه یا چیز دیگری وجود دارد، از رسیدن ادرار به قسمت‌های دیگر جلوگیری کند و یا در مورد مدفوع، به صورتی از سرایت نجاست جلوگیری کند) و احتیاط واجب آن است که اگر سختی فوق‌العاده‌ای که معمولاً قابل تحمّل نیست ندارد، قبل از هر نماز مخرج را تطهیر نماید.

مسأله ۸) کسی که نمی‌‌تواند از بیرون آمدن ادرار یا مدفوع یا باد یا منی خودداری کند، اگر بیماری او به آسانی معالجه شود، احتیاط مستحب آن است که خود را معالجه نماید.

مسأله ۹) دائم الحدث، بعد از آنکه بیماری او خوب شد، لازم نیست نمازهایی را که در هنگام بیماری طبق وظیفه‌‌اش خوانده، قضا نماید؛ ولی اگر در بین وقت نماز مریضیش خوب شود، بنابر احتیاط لازم، نمازی را که در آن وقت خوانده، دوباره بخواند. (۲)

 

آیت الله العظمی شبیری زنجانی (حفظه الله تعالی):

جلوگیری از خروج بول و غائط در نماز برای مسلوس و مبطون٠ کسی که نمی‌تواند از بیرون آمدن بول یا غائط یا باد خودداری کند در‌ صورتی که ممکن باشد، باید به مقدار نماز از خارج شدن بول و غائط و باد جلوگیری کند اگر چه خرج داشته باشد، بلکه اگر بیماری او به آسانی معالجه می‌شود احتیاط مستحب آن است که خود را معالجه کند.

وظیفۀ مسلوس و مبطون در مورد نجاست بدن و لباس٠ کسی که بول او قطره قطره می‌ریزد باید برای نماز به وسیلۀ کیسۀ پاکی که در آن پنبه یا چیز دیگری است که از رسیدن بول به جاهای دیگر جلوگیری می‌کند، خود را حفظ نماید و باید برای هر نماز مخرج بول را که نجس شده آب بکشد و نیز کیسه را که نجس شده آب کشیده یا آن را تعویض نماید. ولی اگر نماز ظهر و عصر را با هم بخواند لازم نیست برای نماز عصر مخرج بول و کیسه را تطهیر نموده و می‌تواند با همان حال نماز عصر را هم بخواند. و همچنین است اگر نماز مغرب و عشا را با هم بخواند، و در هر حال تا می‌تواند باید از سرایت نجاست به جاهای دیگر بدن جلوگیری کند. (۳)

 

آیت الله العظمی مکارم شیرازی (حفظه الله تعالی):

مساله:

كسى كه بول يا غايط پی‌درپی از او خارج می‌شود چنانچه می‌داند که از یک تا آخر وقت نماز، به مقدار وضو گرفتن و نمازخواندن مهلت پيدا می‌کند بايد نماز را در همان وقت مهلت بخواند و به واجبات نماز، قناعت کند. والا وظيفه آن است که یک وضو بگيرد و فوراً مشغول نماز شود و اگر در وسط نماز چيزي خارج شد اعتنا نکند و در حال نماز حمل كيسه آلوده با خود، نماز را باطل نمی‌کند و نماز را بخواند انشاءالله صحيح است حتي اگر بين دونماز فاصله زيادي نيندازد باهمان یک وضو می‌تواند هر دونماز را بخواند.

 

مساله:

كسانى كه داراى چنين بيمارى هستند، اگر به آسانى قابل معالجه باشند واجب است معالجه كنند و اگر نكنند عبادات آنها بنابر احتیاط واجب باطل است.

 

مساله:

کسانى که به چنين بيمارى مبتلا هستند پس از بهبودى لازم نيست نمازهايى را که در وقت بيمارى طبق دستورهاى بالا خوانده اند قضا نمايند، ولى اگر قبل از پايان وقت نماز بهبودى يابند بايد نمازى را که وقتش باقى است اعاده کنند (بنابر احتياط واجب).” (۴)

 

آیت الله العظمی وحید خراسانی (حفظه الله تعالی):

کسی که نمی تواند از خروج بول و غائط جلوگيرى كند، در اين مسأله بايد به دو حكم توجه شود: يكى حكم وضوء و دوم حكم طهارت بدن و لباس .

حكم وضو:

اگر انسان مرضى دارد كه بول او قطره قطره مى‏ريزد، يا نمى‏تواند از بيرون آمدن غائط خوددارى كند، چنانچه يقين دارد كه از اوّل وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پيدا مى‏كند، بايد وضو و نماز را در وقتى كه مهلت پيدا مى‏كند انجام دهد.

و اگر مهلت او به مقدار كارهاى واجب وضو و نماز است بايد در وقتى كه مهلت دارد فقط كارهاى واجب وضو و نماز را به جا آورد و كارهاى مستحبّ را ترك نمايد.

و اگر به مقدار وضو و نماز مهلت پيدا نمى‏كند و در بين نماز يك يا چند دفعه بول و غائط از او خارج مى‏شود، اگر همان نماز را با يك وضو بخواند كفايت مى‏كند ، و يك وضو براى چندين نماز او كافيست، مگر اين كه مُحدِث به حدث ديگرى گردد، و لازم نيست بعد از وضو فوراً نماز بخواند.

حكم طهارت بدن و لباس:

كسى كه بول او قطره قطره مى‏ريزد، بايد براى نماز به وسيله كيسه‏اى كه در آن پنبه يا چيز ديگرى است كه از رسيدن بول به جاهاى ديگر جلوگيرى مى‏كند خود را حفظ نمايد، و احتياط واجب* آن است كه پيش از هر نماز مخرج بول را كه نجس شده آب بكشد ، مگر در صورتى كه موجب حرج باشد ، و در صورتى كه جمع ما بين ظهر و عصر يا مغرب و عشاء مى‏كند، شستن بين دو نماز لازم نيست.

و نيز كسى كه نمى‏تواند از بيرون آمدن غائط خوددارى كند، چنانچه ممكن باشد بايد به مقدار نماز از رسيدن غائط به جاهاى ديگر جلوگيرى نمايد، و احتياط واجب* آن است كه براى نماز مخرج غائط را آب بكشد، مگر در صورتى كه موجب حرج باشد.

همچنين كسى كه نمى‏تواند از بيرون آمدن بول يا غائط خوددارى كند، در صورتى كه ممكن باشد و موجب حرج نباشد بايد به مقدار نماز از خارج شدن بول يا غائط جلوگيرى نمايد، و در صورتى كه مرض او به آسانى معالجه شود بايد خود را معالجه نمايد. (۵)

 

 

منابع:

(۱) استفتاء از مقام معظم رهبری، شماره سؤالات: ۱۲۱۷۰۵۳ و ۱۴۶۶۳۶۷ و ۱۴۱۱۴۲۷

(۲) توضیح المسائل جامع، ج۱، ص۱۴۴ تا ۱۴۷، م۳۵۳ تا ۳۶۲

(۳) توضیح المسائل آیت الله شبیری زنجانی، ص۶۷ و ۶۸ و ۶۹، م۳۱۳ و ۳۱۴ و ۳۱۷ و ۳۱۹ تا ۳۲۱

(۴) سایت رسمی آیت الله مکارم شیرازی، بخش استفتائات، حقوق، پزشکی، فصل ششم: احکام بیماران، احکام وضو سلسله البول و الریح / توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی، ص۶۴ تا ۶۶، م۳۲۸ تا ۳۳۶

(۵) سایت رسمی آیت الله وحید خراسانی، احکام پزشکی، احکام وضو و غسل.