احکام حِداد (ترک زینت برای زن در زمان عدّه ی وفات شوهر)
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (حفظه الله تعالی):
پرسش ۱)
زنی که شوهرش فوت کرده است، در ایام عدّه از چه اموری باید پرهیز کند؟
پاسخ:
در وفات شوهر، مادامی که زن در عدّه است باید از زینت کردن خود اجتناب کند، مانند کشیدن سرمه و زدن عطر و آرایش سر و صورت، و پوشیدن لباسهای رنگی زینتی؛ بنا بر این ترک هر چه که زینت حساب می شود که زن با آن، خود را برای شوهر تزیین می نماید جایز نیست و این به حسب اشخاص و زمان ها و شهرها مختلف می باشد. آنچه که در هر شهری برای زینت، متعارف است معیار است. البته تمیز کردن بدن و لباس و شانه کردن مو و گرفتن ناخن ها و حمام رفتن، اشکالی ندارد. (۱)
پرسش ۲)
در زمان عده برای زنی که شوهرش فوت کرده، رنگ کردن مو و زینت کردن چه حکمی دارد؟
پاسخ:
در وفات شوهر، مادامی که زن در عده است «حداد» بر او واجب است و منظور از حداد، ترک زینت در بدن، مانند کشیدن سرمه، زدن عطر، خضاب و رنگ کردن مو، سرخ کردن صورت و مانند این‌ها است و در لباس به پوشیدن لباسهای قرمز و زرد و زیور و مانند این‌ها است و به طور کلی ترک هر چه که زینت حساب می‌شود که با آن خود را برای شوهر تزیین می‌نمایند و به حسب عادت در مناسبت‌ها زینت می‌نمایند مانند عیدها، عروسی‌ها و مانند این‌ها؛ البته این به حسب اشخاص، زمان ها و شهرها، مختلف است. (۲)
پرسش ۳)
در عده وفات در خصوص زن:
۱) آیا پوشیدن لباس نو حرام است؟
۲) آیا لباس باید حتماً مشکی باشد؟
۳) آیا در زمان نگه‌داشتن عده، اصلاح موهای زاید صورت مثل چانه و نیز استفاده از عطر حرام است؟
پاسخ:
۱) اگر زینت کردن محسوب شود، جایز نیست؛ در غیر این صورت اشکال ندارد.
۲) لازم نیست حتماٌ مشکی بپوشد بلکه باید از پوشیدن لباسی که زینت محسوب می‌شود اجتناب کند.
۳) تنظیف لباس و بدن، شانه کردن مو، گرفتن ناخن و استحمام، اشکالی ندارد اما زینت کردن جایز نیست. (۳)
پرسش ۴)
آیا خانمی که در عدۀ طلاق یا فوت همسرش هست، اجازه دارد زیر ابرو برداشته یا موهای خود را رنگ کند؟
پاسخ:
موارد مذکور در عده طلاق حرام نیست؛ اما در عده وفات، کارهایی که زینت حساب شود، بر او حرام است. (۴)
آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی):
مسئله ۱)
زنى که در عدّۀ وفات می‌باشد، واجب است از انجام هر عملی که عرفاً زینت محسوب می‌شود اجتناب نماید. این اجتناب از زینت در ایّام عدّۀ وفات، «حِداد» نامیده می‌شود.
بنابراین پوشیدن لباس زینتی،(۵) استفاده از زیور آلات طلا، سرمه کشیدن، خضاب نمودن، استفاده از لوازم آرایش و اموری از این قبیل برای او جایز نیست.
شایان ذکر است، «ترک زینت یا حِداد» تکلیف مستقل محسوب شده و شرط صحیح بودن عدّۀ وفات نیست. بنابراین، اگر عمداً یا به خاطر فراموشی یا ندانستن حکم در تمام مدّت یا بعضی از آن رعایت نشود، نیاز به از سر گرفتن عدّه یا جبران و تدارک مقداری که حداد رعایت نشده نیست.
مسئله ۲)
حمام رفتن، رعایت بهداشت بدن و لباس و گرفتن ناخن‌ها و شانه کردن موها و نشستن بر فرش فاخر و سکونت در منزلى که داراى اشیای زینتى است و تزیین فرزندان برای زنی که در عدّۀ وفات است، اشکال ندارد.
مسئله ۳)
حکم لزوم ترک زینت برای کسی که در عدّۀ وفات است، شامل زوجه در ازدواج دائم و موقّت و نیز زن یائسه و غیر یائسه می‌شود؛ همین طور فرقى ندارد شوهر بالغ بوده یا نابالغ، عاقل بوده یا مجنون.
امّا ترک زینت بر زن نابالغ یا دیوانه واجب نیست؛ به این معنا که بر ولىّ شرعی آنان لازم نیست از زینت کردن آنها در ایّام عدّۀ وفات جلوگیرى نماید. (۶)
آیت الله العظمی مکارم شیرازی (حفظه الله تعالی):
پرسش ۱)
زن در ایام عده وفات باید از چه کارهایی اجتناب نماید؟
پاسخ:
زن در مدّت عدّه وفات بايد از پوشيدن لباس هاى زينتى و كشيدن سرمه در چشم و كارهاى ديگرى كه زينت حساب مى شود خوددارى كند.
پرسش ۲)
زن جوانی که شوهر او فوت کرده است، بیشتر از حدّ متعارف ترک زینت مى کند و حتّى نظافت هم به اندازه عرف نمى کند و نیز ازدواج را ترک کرده است به طوری که اگر کسى براى خواستگارى بیاید مى گوید: من با شوهرم عهد کرده ام که دیگر ازدواج نکنم و بین ما شرط شده که هر کس زودتر فوت کرد، دیگرى ازدواج نکند؛ با توجه به این مطلب، این کار او چه حکمی دارد؟
پاسخ:
حِداد به معناى ترک زینت، در ایّام عدّه وفات لازم است؛ ولى ترک زینت، به معناى ترک نظافت نیست و شرط مزبور اعتبارى ندارد و سزاوار است که آن زن بعد از گذشتن عدّه ازدواج کند.
پرسش ۳)
استعمالِ گردنبندی که زن قبل از مرگ شوهر به طور معمول به گردن داشته است در عدّه وفات چه حکمی دارد؟
پاسخ:
احتیاط آن است که گردنبند را باز کند.
پرسش ۴)
اصلاح صورت برای زن در عدّه وفات شوهر چه حکمی دارد؟
پاسخ:
احتیاط واجب آن است که از اصلاح صورت پرهیز شود. (۷)
