احکام مربوط به حق القسم و حق المبیت و حق همخوابی [ازدواج و زناشویی]

احکام مربوط به “حق القَسْم” و “حق المبیت” و “حق همخوابی”

مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی سیستانی ^{(حفظه الله تعالی)}

مسأله: حق مشترک واجب بين زن و شوهر عبارت است از حق الْقَسْم يعنی حق هم خوابی و ماندن شوهر در نزد همسرش يك شب در هر چهار شب، و اين حق اختصاص به مردانی دارد كه دو زن دائم يا بيشتر دارند به تفصيلی كه در مسائل ذیل خواهد آمد و اين حق مشترك بين زن و شوهر است و هر يك از آن دو می تواند اين حق را از ديگری مطالبه نمايد و بر ديگری هم اجابت او واجب است و اگر يكی از زن و شوهر از حق خود صرف نظر كرد، ديگری می تواند از آن صرف نظر نكرده و آن را مطالبه نمايد.

مسأله 1: اگر مرد دو زن دائمی داشته باشد و نزد يكی از آنها يك شب بماند ، واجب است نزد ديگری نيز يك شب در ضمن چهار شب بماند و جايز است كه يكی از زنان را در حق القسم برتری داده و پيش او سه شب و پيش ديگری يك شب باشد و بعد از آن شوهر مخيّر است كه شب ماندن و خوابيدن نزد هر دو زنش (حق القسم) را ترك نمايد اما اگر نزدِ يكی ماند نزد ديگری هم بايد به تفصيلی كه گفته شد بماند. [1]

مسأله 2: مقدار واجب از حق القسم اين است كه شوهر نزد همسرش شبانگاه به مقدار متعارف بماند و اين به اختلاف اشخاص و احوال فرق می كند ولی لازم نيست در آن شب با او آميزش نمايد و بنابر احتياط واجب، هم خوابی با او در بستر به اينكه نزديك او بخوابد به نحو متعارف و در بعضی اوقات چهره اش سمت او باشد لازم است.

مسأله 3: حق هم خوابی و تقسيم آن بين زن ها در مسافرت ساقط می‌شود و قضاء آن بر شوهر لازم نيست.

مسأله 4: مردی كه بيشتر از يك زن دائم دارد مستحب است بين زنان در انفاق و توجّه به آنان و گشاده‌رويی و آميزش با آنها فرق نگذاشته و به طور مساوی رفتار كند و اينكه در صبحگاه هر شبی نزد زنی كه صاحب آن شب بوده باشد.

و نیز مستحب است که هفت شب در اول عروسى به زن باكره و سه شب به ثيّبه اختصاص بدهد و برتری دادن این دو مورد بر سایر زنان به خاطر عروسى، جايز است و بر او واجب نيست كه اين شبها را براى زنان قديمى‌اش قضا نمايد. [2]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] مخفی نماند شوهر نمی‏تواند بيش از چهار ماه با زن جوان خود نزديكی را ترك كند مگر آنكه نزديكی برای او ضرر يا مشقت زياد داشته باشد، يا آنكه زن خود راضی به ترك آن باشد و يا آنكه در ضمن عقد ازدواج ترك آن را بر زن شرط كرده باشد و در اين حكم، بنابر احتياط واجب، فرقی نيست ميان اينكه شوهر حاضر باشد يا مسافر، بنابراين، بنابر احتياط واجب، جايز نيست سفرِ غير لازم را بدون عذر و بدون رضايت همسر بيش از چهار ماه ادامه دهد بلكه اگر زن نمی تواند تا چهار ماه صبر نمايد به گونه ای كه شوهر می ترسد اگر با همسرش آميزش و نزديكی نداشته باشد او به گناه آلوده می شود احتياط واجب است كه قبل از چهار ماه به آميزش با همسرش مبادرت ورزد يا او را طلاق دهد.

[2] منهاج الصالحین، ج3، کتاب النکاح،الفصل الثامن: فی الحقوق الزوجیّة و أحکام النشوز و الشقاق، ص104، م341 / همان، از ص104 تا 106، القسم الثالث، از قبل م342 تا م349 / المسائل المنتخبة، کتاب النکاح، من احکام العد الدائم و الانفاق الواجب، ص220 و 221، م1023 و 1024 / استفتائات آیت الله سیستانی، ویژه نمایندگان، دفتر قم، ص146 / استفتائات فارسی، ج1، ص192 و 193، س285 / سایت کلیشه (سایت اختصاصی آیت الله سیستانی)، ویژه نمایندگان معظم له، بخش “کلیشه” / موسوعه فقهی تحقیقات و استفتائات واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهرا (سلام الله علیها)، قم، مجموعه احکام 10، قسمت نکاح، ص45 / استفتائات موجود در آرشیو دفتر