خمس لوازم باقیمانده در منزل (مثل روغن نصفه)
پرسش:
بسم‌الله الرحمن الرحیم.
با سلام. اگر سر سال خمسی، مقدار کمی مواد غذایی مانده باشد آیا پرداخت خمسش لازم است؟ محل نزاع این است که آن مقدار کم عرفاً ارزش دارد و دور ریخته نمی‌شود؛ اما کسی از ما نمی‌خرد (مثلاً پسته درجه یک حدوداً کیلویی ۴۸۰۰۰ تومان است و پسته درجه‌دو ۴۲۰۰۰) ولی پسته‌ای که از ما مانده؛ چون مستقیم از درخت است و پسته‌های بعضاً خراب هم دارد مغازه‌دارها حدوداً گفتند کیلویی ۲۵۰۰۰ تومان است؛ ولی ما نمی‌خریم؛ چون کسی از ما نمی‌خرد؛ اما عرفاً ارزش دارد و دور ریخته نمی‌شود. یا روغن‌مایع که ده هزارتومان است ۵ درصدش مانده که عرفاً دور ریخته نمی‌شود؛ اما کسی هم نمی‌خرد؟ آیا معاف از خمس است؟ منظور از مقدار کم چیست؟ آیا ملاک، قیمت است یا قابلیت خریدوفروش است یا عرفی است؟ آیات عظام سیستانی و مقام معظم رهبری
نام مرجع تقلید:
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای و آیت‌الله سیستانی
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای:
به‌طورکلی چیزهایی که عرفاً مالیت ندارند خمس نداشته و اگر مالیت داشته باشند خمس دارند. (۱)
آیت‌الله سیستانی:
اگر کالاهای مصرفی زندگی مثل مواد خوراکی، عطر، لوازم بهداشتی (خمیردندان، شامپو، صابون) که در سر سال زیاد می‌آید چنانچه فرد نمی‌توانسته کمتر از آن مقدار را تهیه نماید و به تعبیری مقدار خریداری شده کمترین مقداری است که از نظر کمیت در بازار فروخته می‌شود؛ مثلاً کوچک‌ترین عطر موجود در بازار را که مورداستفاده‌اش بوده خریده خمس ندارد، امّا اگر بیشتر از آن تهیه کرده و مقداری اضافی آمده است مقدار باقیمانده چنانچه قیمت داشته باشد هرچند اندک خمس دارد و امّا اگر مقدار باقیمانده اصلاً قیمت و ارزش مالی ندارد لازم نیست خمس آن پرداخت گردد و تشخیص و تطبیق موضوع بر عهده مکلّف است. (۲)
