نام یکایک بانک‌های دولتی، مشترک، خصوصی، تجاری، تخصصی، مؤسسات اعتباری و غیره

پرسش:

با عرض ادب و سلام خدمت حجت‌الاسلام‌والمسلمین استاد راجی:

اگرچه این سؤال فقهی نیست؛ ولی لطفاً به این سؤال پاسخ دهید که چگونه می‌توان فهمید بانکی خصوصی، مشترک و یا دولتی است؟ آیا بانک سامان خصوصی است یا خیر؟

 

نام مرجع تقلید:

آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی (حفظه‌الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

به‌طورکلی، بانک‌هایی که به‌وسیله یک یا چند نفر تأسیس و سرمایه‌گذاری می‌شوند، این بانک‌ها را شخصی و اهلی می‌نامند و به بانک‌هایی که به شرکتِ دولت و مردم تأسیس شده است، بانک‌های مشترک می‌گویند. (۱)

بانک‌های جمهوری اسلامی ایران از قرار ذیل هستند:

۱ـ بانک‌های “تجاری دولتی” جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از:

بانک ملی ایران

بانک سپه

پست‌بانک (بنا بر آنچه گفته شده)

 

۲ـ بانک‌های “تخصصی دولتی” جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از:

بانک توسعه صادرات ایران

بانک صنعت و معدن

بانک کشاورزی

بانک مسکن

بانک توسعه تعاون

 

۳ـ بانک‌های “نیمه‌دولتی و مشترک“ جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از:

بانک تجارت

بانک رفاه کارگران

بانک صادرات ایران

بانک ملت

 

۴ـ بانک‌های “تمام خصوصی” جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از (۲):

بانک اقتصاد نوین

بانک پارسیان

بانک کارآفرین

بانک سامان

بانک پاسارگاد

بانک سرمایه

بانک سینا

بانک شهر (بنا بر آنچه گفته شده)

بانک دی

بانک انصار

بانک حکمت ایرانیان

بانک گردشگری

بانک ایران‌زمین

بانک قوامین

بانک خاورمیانه

بانک آینده

 

۵ـ مؤسسات اعتباری غیربانکی (تمام خصوصی) جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از:

مؤسسه اعتباری توسعه

مؤسسه اعتباری کوثر مرکزی

مؤسسه اعتباری ملل

مؤسسه اعتباری نور

مؤسسه اعتباری کاسپین

 

۶ـ بانک‌های “غیردولتی در آستانه تأسیس” در جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از:

بانک مهر اقتصاد

 

۷ـ بانک‌های “قرض‌الحسنه” در جمهوری اسلامی ایران عبارت‌اند از:

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران

بانک قرض‌الحسنه رسالت (۳)

 

 

منابع:

(۱) منهاج الصالحین، مستحدثات المسائل، المصارف و البنوک، ص ۴۵۹، قبل از م ۱ / ملحقات توضیح‌المسائل معظم له، مسائل مربوط به بانک‌ها، ص۷۴۶، قبل از م ۲۸۴۹ (همچنین با استفاده از توضیح‌المسائل استاد بزرگوارشان آیت‌الله خویی، مسائل مربوط به بانک‌ها، ص۵۳۴، قبل از م ۱)

(۲) پس از انقلاب ۵۷ تمامی بانک‌های خصوصی در ایران بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، دولتی اعلام شدند، اما رفته‌رفته تأسیس موسسه‌های مالی اعتباری از سال ۱۳۷۶ زمینه‌ساز تأسیس بانک‌های خصوصی شد. نهایتاً بانک مرکزی در اسفند ۱۳۷۷ موافقت خود را با تأسیس بانک‌های خصوصی اعلام کرد.

(۳) تحقیق شفاهی از حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سید عباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) و مشاور ویژه دبیرکل کانون شرکت‌های لیزینگ ایران و همچنین مشاور فقهی بانک توسعه صادرات ایران.