حکم مصرف وام و تسهیلات در غیر راه خود و حکم معاملات و تصرفات در آن پول یا بدل
پرسش:
با سلام و تشکر از شما
بنده حدود ۱۲ سال پیش وام (تسهیلات) مشارکت از بانک کشاورزی گرفتم و با کمک آن و مبلغی که خودم داشتم زمینی را برای ساخت خانه خریدم و در آن خانه ساختم. این وام را باید بعد از یک سال و به‌صورت یکجا پرداخت می‌کردم که در زمان سررسید چون توانایی پرداخت نداشتم بانک با دریافت سود آن را تمدید کرد (احتمالاً وام را تسویه و وام جدید به من داده است.) و از آن موقع تابه‌حال هرسال سود وام را داده و اصل آن را تمدید کرده‌ام. باتوجه‌به اینکه این مبلغ را در جای خودش یعنی کشاورزی هزینه نکرده‌ام تکلیف خانه‌ام چیست؟ آیا حق تصرف دارم. راه‌حل این مشکل چیست؟
ملاحظات:
۱ـ بنده زمین کشاورزی هم دارم و هرسال در حال هزینه‌کردن برای آن هستم.
۲ـ زمانی که وام را دریافت کردم آن را به‌صورت صوری به یک کشاورز دادم و همان مبلغ را از او قرض کردم.
۳ـ در آن زمان مرجع بنده مرحوم آیت‌الله اراکی بوده‌اند (البته با اجازه مقام معظم رهبری).
نام مرجع تقلید:
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
پول‌هایی که بانک‌ها می‌پردازند غالباً وام (قرض) نیست، بلکه تحت عنوان یکی از عقود اسلامی از قبیل جعاله، مشارکت، مضاربه و امثال آن می‌باشد؛ بنابراین، گیرنده پول فقط طبق همان قراردادی که منعقد کرده حق تصرّف دارد وگرنه تصرّف غاصبانه و موجب ضمان است.
لذا در فرض مرقوم به مسئولان مربوط مراجعه نموده تا طبق قوانین اقدام نمایند، چنانچه مسئول مربوط حق قرارداد جدید دارد و با رعایت احکام شرعی، قراردادی طبق مورد مصرف انجام گیرد، (ولو به‌صورت شفاهی) مانع ندارد. (۱)
