برخی از استفتائات جدید و عدول (تغییر فتوا) مقام معظم رهبری

حکم وقف پول:

مسأله ۱)

اگر اعتبار پول، مصرف نشود و عواید آن صرف مورد وقف شود مثل اینکه مکانی خریداری شود و از عواید آن استفاده شود اشکالی ندارد.

 

نماز مسافر:

مسأله ۲)

شخصی که در یک مکانی، خانه‌ای دارد که به آنجا رفت‌وآمد می‌کند اگر شک کند که مسافر محسوب می‌شود یا نه، به نظر مقام معظم رهبری، حکم مسافر را ندارد و نمازش تمام است. و عبارت حضرت آقا این است: «کلما لم یصدق او وقع الشک فیه (فیه در اینکه مسافر هست یا نه) فالحکم وجوب التمام لان الاصل فی الصلاة التمام و انما القصر فی السفر استثناء منه«

مسأله ۳)

شخصی که در سفرهایش شک کرد که سفر شغلی محقق شده یا نه اصل بر این است که شغلی نیست. یا شخصی که شک دارد سفرش سفر معصیت است یا نه اصل بر این است که سفر معصیت نیست پس در دو فرض نماز شکسته است.

 

محاسبه کاهش ارزش پول در پرداخت بدهی:

مسأله ۴)

در قرض، اگر قرض‌دهنده با قرض‌گیرنده شرط کند که موقع برگرداندن قرض، تورم و کاهش ارزش پول را محاسبه کند و معادل ارزش و اعتبار زمان دریافت قرض را در زمان پرداخت قرض بپردازد اشکالی ندارد و قرض‌گیرنده ملزم به پرداخت آن است.

مسأله ۵)

در قرض، اگر قرض‌دهنده با قرض‌گیرنده شرط محاسبه تورم را نکند در این صورت هم موظف است کاهش ارزش را تأمین کند مگر جایی که شرط شده باشد که محاسبه نشود یا بنای بر این باشد که همان مبلغ، پرداخته شود مثل پولی که مستأجر به صاحب‌خانه می‌دهد یا مثل قرض‌الحسنه‌ای که بانک‌ها به افراد می‌دهند.

مسأله ۶)

در بحث خمس و مهریه هم باید کاهش ارزش پول را محاسبه کنند وگرنه برائت ذمه نمی‌شود هرچند خمس را دستگردان کرده باشند مگر اینکه دفتر به آن فرد، اجازه‌ی خاصی داده باشد.

در نتیجه همین حکم در مهریه‌ای که ارزشش کم شده است نیز جاری است و از نظر قبلی ایشان (که احتیاط در مصالحه زوج با زوجه بوده) عدول شده است.

نکته: در مسائل فوق، اگر در مقدار کاهش ارزش اختلاف شود جای مصالحه است.

مسأله ۷)

پرسش:

باتوجه‌به اینکه حضرت آقا می‌فرمایند خمس به ذمه منتقل می‌شود اگر به یک کالای مثلی، خمس تعلق‌گرفته باشد، سر سال، مثل به ذمه منتقل می‌شود یا قیمت؟

پاسخ:

ارزش آن به ذمه منتقل می‌شود لکن موقع پرداخت، مثل را هم لحاظ کنند یعنی اگر خمس به کیسه‌ی برنجی تعلق‌گرفته باشد در هنگام پرداخت، هرکدام که کمتر بود، همان را بابت خمس، حساب کنند و به‌عبارت‌دیگر، هرکدام از مثل و قیمت که تورم نداشته یا تورم کمتری داشته لحاظ می‌شود.

مسأله ۸)

شماره‌تلفن ۱۲۹ که از طرف قوه قضائیه و بانک مرکزی به‌صورت مشترک راه‌اندازی شده است تورم را به‌صورت سالیانه اعلام می‌کند و البته اشکالش این است که تورم بین سال را ندارد.

 

خمس

مسأله ۹)

دستگردان کردن خمس لازم نیست اما احتیاط مستحب در دستگردان کردن است.

مسأله ۱۰)

کسی که خانه‌ای را خریده و در اولین سال خمسی مورد نیازش بوده (به‌گونه‌ای که نداشتن آن برای او دغدغه ایجاد می‌کند و داشتنش برای او آرامش خاطر ایجاد می‌کند) هرچند در آن سکونت نکند خمس ندارد.

به‌عبارت‌دیگر: اگر مکلفی آپارتمانی خریده و در شأنش است ولی فعلاً در آن سکونت ندارد ولی نداشتن آن منزل در او اضطراب ایجاد می‌کند خمس ندارد و از آن جمله است سکونت در خانه‌های سازمانی است ولو اینکه تا چند سال هم ظاهراً بنای زندگی در آن ندارد ولی آن اضطراب را برطرف می‌کند. حتی اگر بعداً هم بفروشد و در آن سکونت نکرده باشد پولش خمس ندارد.

 

روزه

مسأله ۱۱)

هرجایی که شخصی به هر دلیلی روزه‌اش باطل شد ولی مکلف به روزه است (یعنی مانند مریض و مسافر نیست) باید تأدباً امساک کند.

مسأله ۱۲)

در رساله آموزشی، متن زیر آمده است:

«اگر در سحر ماه رمضان بدون این که تحقیق کند صبح شده یا نه، کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، سپس معلوم شود که در آن هنگام صبح شده بوده است، باید قضای آن روز را بگیرد، ولی اگر تحقیق کند و بداند که صبح نشده و چیزی بخورد، و بعد معلوم شود که صبح بوده است قضای آن روز بر او واجب نیست.»

چند نکته در ارتباط با متن فوق:

– حکم فوق اختصاص به ماه رمضان دارد.

ـ حکم فوق، شامل فرد عاجز از تحقیق نمی‌شود. (فرد عاجز از تحقیق مانند نابینا یا کسی که نمی‌تواند طلوع فجر را تشخیص دهد مثل آنکه در طرف افق، نور زیاد وجود دارد و ساعت و ابزار مورد اطمینان هم ندارد.) حضرت آقا می‌فرمایند تحقیق و هرکاری که مصداق تحقیق را دارد مثل ساعت و رادیو، معتبر است.

ـ حکم شک و گمان به طلوع: حضرت آقا تحقیق و اطمینان را دارند و در مورد شک و گمان تصریحی ندارند.

ـ تحقیق جای دیدن فجر را می‌گیرد.

ـ اگر فردی اذان صبح را از لحاظ ساعت نمی‌دانسته و فکر می‌کرده مثلاً اذان ساعت ۴:۳۰ است با آنکه اذان ساعت ۴:۰۰ بوده و تا ساعت ۴:۳۰ سحری می‌خورده و بعد فهمیده است آن موقعی که خورده صبح بوده:

نظری از حضرت آقا ارائه نشده و احتیاط در این است که قضای روزه را بگیرد.

 

پرسش:

فردی مشهدی همیشه تحقیقش با تلویزیون بوده و یک شب اشتباهاً شبکه تهران را گرفته و تا اذان تهران سحری خورده است؟

پاسخ:

روزه باطل است. (۱)

 

شایان‌ذکر است فتاوای معظم‌له در باب حد مسافت شرعی هم حدود یک ماه قبل تغییر کرد که برای اطلاع می‌توانید اینجا را کلیک نمایید.

 

 

منبع:

(۱) استفتاء خصوصی از معظم‌له / استفتاء شفاهی از نماینده معظم‌له / بحث مطرح شده در جلسه‌ی هم‌اندیشی حرم مطهر با حضور نماینده‌ی معظم‌له به تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۷