امتناع از تمکین تا گرفتن مهریه – توصیه‌هایی از استاد به زوجین – فضیلت خدمت به همسر_ ازدواج و زناشویی
پرسش:
سلام خدمت استاد راجی
بعد نماز از من سؤالی کردند، نمی‌دانستم، لطفاً کمکم نمایید:
مردی آمد و سؤالش این بود:
همسرم می‌گوید؛ چون کار منزل (مثل درست‌کردن غذا، شستن ظروف، جاروب کردن و…) از لحاظ اسلام وظيفه زن نيست لذا من کار نمى‌کنم و در مورد تمکين هم تا مهريه نگيرم تمکين نمی‌کنم.
لطفاً حکم شرعی را بیان نمایید.
زوجین هر دو مقلد آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی) هستند.
متشکرم
نام مرجع تقلید:
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
به‌طورکلی بر زوجه فقط اطاعت از شوهر در خروج از منزل و امور مربوط به زناشویی و آنچه ملحق به آن است (مثل اجازه برای روزه مستحبی یا قضای روزه‌های موسّع یا روزه نذر و…) واجب است و انجام کارهای خانه واجب نیست مگر آنکه مرد در ضمن عقد لازم چنین شرطی را کرده باشد و زن بدون اکراه و با التفات از موضوع قبول نموده باشد.
و اما در مورد تمکین: به‌طورکلی زن بعد از عقد و قبل از اولین تمکین می‌تواند تمکین نکند (البته تمکین خاص مراد است) تا مهریه خود را وصول نماید؛ ولی بعد از تحقق تمکین ولو یک‌مرتبه حق امتناع ندارد. ولو مهریه خود را نگرفته باشد یا مرد امتناع از دادن می‌کند و اگر زن بدون عذر شرعی تمکین نکند و امتناع بورزد، گنهکاربوده و ناشزه محسوب می‌شود مرد در پرداخت نفقه به او وظیفه‌ای ندارد. (۱)
درهرصورت در چنین مواردی برای زندگی با هم تفاهم داشته و کمک یکدیگر باشید و سعی کنید مثل بقیه مردم زندگی کنید. زندگی میدان جنگ نیست که برای هم رجز خوانده و شرط و شروط بگذارید.
خواهرم!
هرچه بیشتر به همسر خدمت کنید، پیش خدا مقرّب‌ترید.
ولو اخلاق همسرتان مناسب نباشد، ولی شما بر بداخلاقی‌اش صبر جمیل نمایید که در روایتی منقول است که هرکه بر بداخلاقی شوهر صبر نماید، در قیامت با جناب خانم آسیه محشور می‌شود؛ لذا ارزش صبر در این دنیای موقت و فانی و پست وجود دارد.
در روایتی از وجود نازنین آقا رسول‌الله (صلی‌الله علیه واله و سلم) منقول است که فرمودند:
(جهاداالمراه حسن التبعّل)
یعنی جهاد بانوان، خوب شوهرداری کردن آنان است.
ولو به‌حکم اولیه، کار منزل وظیفه شما نیست، ولی برای رضای خداوند ایثار کرده و از این فضیلت عظما غافل نشوید.
در روایتی از وجود نازنین آقا ابی عبداللَّه جعفر بن محمد الصادق (علیه‌السلام)، منقول است که آقا رسول‌الله (صلی‌الله علیه واله و سلم) فرمودند:
… فَقَالَ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه):
مَا مِنِ امْرَأَةٍ رَفَعَتْ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَا شَيْئاً مِنْ مَوْضِعٍ إِلَى مَوْضِعٍ تُرِيدُ بِهِ صَلَاحاً إِلَّا نَظَرَ اللَّهُ إِلَيْهَا، وَ مَنْ نَظَرَ اللَّهُ إِلَيْهِ لَمْ يُعَذِّبْهُ. (۲)
ترجمه: زنی نیست که در خانه شوهرش برای رضای خدا و برای اصلاح خانواده، وسیله و شیئی را در جایگاهش قرار دهد مگر اینکه خداوند متعال نظر لطف به او می‌نماید و خداوند به هرکس نظر لطف کند، عذاب نمی‌شود.
لذا می‌شود با کار در خانه، عذاب اخروی را از خود دور نماییم.
وسوسه‌های شیطان را گوش ندهید و با احترام به شوهر، دل فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را شاد نماییم.
اما شما برادرم!
از همسرتان توقعات بیجا نداشته باشید و بر بداخلاقی‌اش صبر نمایید که طبق نقل، هرکس بر بداخلاقی زنش صبر نماید، با ایوب پیامبر محشور می‌شود. غرور و کبر را رها کنیم و نگذاریم شیاطین بر ما مسلط شوند. خود شما کارخانه را انجام دهید که در روایتی از آقا رسول‌الله (صلی‌الله علیه واله و سلم) منقول است که فرمودند:
عَنْ عَلِيٍّ (علیه‌السلام) قَالَ: دَخَلَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله علیه واله و سلم) وَ فَاطِمَةُ جَالِسَةٌ عِنْدَ الْقِدْرِ وَ أَنَا أُنَقِّي الْعَدَسَ قَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ قُلْتُ لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ اسْمَعْ مِنِّي وَ مَا أَقُولُ إِلَّا مِنْ أَمْرِ رَبِّي مَا مِنْ رَجُلٍ يُعِينُ امْرَأَتَهُ فِي بَيْتِهَا إِلَّا كَانَ لَهُ بِكُلِّ شَعْرَةٍ عَلَى بَدَنِهِ عِبَادَةُ سَنَةٍ صِيَامٍ نَهَارُهَا وَ قِيَامٍ لَيْلُهَا وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا أَعْطَاهُ الصَّابِرِينَ- دَاوُدَ النَّبِيِّ وَ يَعْقُوبَ وَ عِيسَى (علی نبیّنا و آله وعلیهم السلام) يَا عَلِيُّ مَنْ كَانَ فِي خِدْمَةِ الْعِيَالِ فِي الْبَيْتِ وَ لَمْ يَأْنَفْ كَتَبَ اللَّهُ اسْمَهُ فِي دِيوَانِ الشُّهَدَاءِ وَ كَتَبَ لَهُ بِكُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِيدٍ وَ كَتَبَ لَهُ بِكُلِّ قَدَمٍ ثَوَابَ حِجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ عِرْقٍ فِي جَسَدِهِ مَدِينَةً فِي الْجَنَّةِ يَا عَلِيُّ سَاعَةٌ فِي خِدْمَةِ الْبَيْتِ خَيْرٌ مِنْ عِبَادَةِ أَلْفِ سَنَةٍ وَ أَلْفِ حِجَّةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ خَيْرٌ مِنْ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ وَ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ أَلْفِ مَرِيضٍ عَادَهُ وَ أَلْفِ جُمُعَةٍ وَ أَلْفِ جَنَازَةٍ وَ أَلْفِ جَائِعٍ يُشْبِعُهُمْ وَ أَلْفِ عَارٍ يَكْسُوهُمْ وَ أَلْفِ فَرَسٍ يُوَجِّهُهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَلْفِ دِينَارٍ يَتَصَدَّقُ بِهَا عَلَى الْمَسَاكِينِ وَ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَقْرَأَ التَّوْرَاةَ وَ الْإِنْجِيلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ وَ مِنْ أَلْفِ أَسِيرٍ أَسَرَ فَأَعْتَقَهُمْ وَ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَلْفِ بَدَنَةٍ يُعْطِي لِلْمَسَاكِينِ وَ لَا يَخْرُجُ مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى يَرَى مَكَانَهُ مِنَ الْجَنَّةِ يَا عَلِيُّ مَنْ لَمْ يَأْنَفْ مِنْ خِدْمَةِ الْعِيَالِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لِلْكَبَائِرِ وَ يُطْفِي غَضَبَ الرَّبِّ وَ مُهُورُ الْحُورِ الْعِينِ وَ تَزِيدُ فِي الْحَسَنَاتِ وَ الدَّرَجَاتِ يَا عَلِيُّ لَا يَخْدُمُ الْعِيَالَ إِلَّا صِدِّيقٌ أَوْ شَهِيدٌ أَوْ رَجُلٌ يُرِيدُ اللَّهُ بِهِ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرة. (۳)
ترجمه: در روایتی نقل است که حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمودند:
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه واله و سلم) بر ما وارد شدند درحالی‌که حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) کنار دیگ نشسته و من مشغول پاک‌کردن عدس بودم.
حضرت پیامبر اعظم (صلی‌الله علیه واله و سلم) به من فرمودند: ای ابوالحسن!
گفتم: لبیک یا رسول‌الله.
آقا رسول‌الله (صلی‌الله علیه واله و سلم) فرمودند: به سخنی که می‌گویم گوش فرا ده و سخنی که می‌گویم به دستور خداست.
مردی که به همسرش در خانه کمک می‌کند، خدای متعال به عدد هر مویی که در بدن اوست، ثواب عبادت یک سال به او کرامت می‌فرماید.
سالی که روزهایش را روزه و شب‌هایش را به شب‌زنده‌داری مشغول بوده است.
و خدای متعال ثوابی را که به صابرین مانند داوود نبی و یعقوب و عیسی (علی نبیّنا و آله و علیهم‌السلام) عطا فرموده به او می‌دهد.
یا علی مردی که در خانه به خانواده‌اش خدمت نماید و این کار را با طیب خاطر و بدون کراهت انجام می‌دهد:
خداوند متعال نام او را در زمره شهدا می‌نویسد.
و خدا در نامه عمل او برای هر روز و شبش ثواب ۱۰۰۰ شهید می‌نویسد.
و برای هر قدمی که برمی‌دارد ثواب حج و عمره‌ای برای او نوشته می‌شود.
و خدای متعال به تعداد رگ‌های بدنش شهری در بهشت به او کرامت می‌فرماید.
یاعلی!
یک ساعت در خدمت خانواده بودن:
بهتر است از عبادت ۱۰۰۰ سال.
و بهتر است از ۱۰۰۰ حج و هزار عمره.
و بهتر است از ۱۰۰۰ بنده آزادکردن.
و بهتر است از ۱۰۰۰ بار جهادکردن.
و بهتر است از عیادت ۱۰۰۰ مریض.
و بهتر است از ۱۰۰۰ نمازجمعه.
و بهتر است از ۱۰۰۰ تشییع جنازه.
و بهتراست از سیرکردن ۱۰۰۰ گرسنه.
و بهتر است از پوشاندن ۱۰۰۰ برهنه.
و بهتر است از تجهیز ۱۰۰۰ اسبی که در راه خدا به کار برده می‌شود.
و بهتر است از صدقه دادن ۱۰۰۰ دینار به فقیران.
و بهتر است از خواندن تورات و انجیل و زبور و فرقان.
و بهتر است از آزادکردن ۱۰۰۰ اسیر.
و بهتر است از اطعام.۱۰۰۰ مسکین.
و چنین شخصی در دنیا جایگاه خود را در بهشت می‌بیند.
یا علی!
مردی که با طیب خاطر و بدون تکبّر به خانواده‌اش کمک می‌کند بدون حساب وارد بهشت می‌شوند.
یا علی!
خدمت نمودن به خانواده موجب آمرزش گناهان می‌گردد و غضب و خشم الهی را فروکش می‌کند.
و این کار به منزله مهریه حورالعین بوده و موجب ازدیاد حسنات می‌گردد.
یا علی!
شخصی که به خانواده خود خدمت می‌کند در زمره صدیقین و شهدای می‌باشد و خدای متعال برای چنین شخصی خیر دنیا و آخرت را خواسته است.
