استحاله در ژلاتین و شک در آن و استفاده از ژلاتین در غذا و…
پرسش:
با تبریک عید نوروز، سؤالی از محضر اساتید داشتم
اینجانب از اعضای هیئت‌مدیره شرکت … (۱) واردات بخش ژلاتین کشور هستم. سؤالی در زمینه طهارت و نجاست ژلاتین داشتم.
به دفتر … (۲) مراجعه کردم و پاسخم را کلی دادند و به جواب نرسیدم، سپس آدرس این سایت را داده و فرمودند از اینجا سؤال کنم.
ژلاتین‌های وارداتی ما که در انواع مختلف ژله‌ها و کپسول‌ها و دیگر مواد خوراکی کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود از ژلاتین خارج از کشور است که بسیاری از آنها از استخوان و غضروف خوک و یا حیواناتی که ذبح اسلامی نشده تهیه می‌شود و می‌دانیم نجس است.
تا این قسمت بحث و اختلافی نداریم و قطعی است.
ولی بحث اینجاست که از عده‌ای از اهل‌فن و متخصصین در این زمینه پرسیدیم و گفته‌اند استحاله می‌شود و نظر خود ما هم همین است و در نتیجه این محصول نجس، پاک می‌شود. چون در رساله‌ها یکی از مطهرات استحاله آمده.
به این مسئله توجه کنید. مسئله ۱۹۰ رساله امام خمینی:
اگر جنس چيز نجس، به‌طوری دگرگون شود كه به چيز پاكى تبديل شود، يعنى استحاله يابد، پاك مى‌شود. مثلاً چوب نجس بسوزد و به خاكستر تبديل شود يا سگ در نمکزار فرو رود و نمك شود.
جدیداً عده‌ای مخالفت کرده‌اند و می‌گویند ژلاتین‌های وارداتی نجس و حرام و گناه است. من دنبال حکم شرعی هستم که برایم بفرمایید این‌ها پاک هستند و به‌عنوان مدرک به این افراد نشان دهیم.
ضمن اینکه اگر بگویید نجس است، یعنی در صنعت کشور و چرخه اقتصاد توقف ایجاد می‌کنید و با واردنکردن این محصول زندگی مردم مختل می‌شود و بسیاری از بیماران به‌خاطر نخوردن این کپسول‌ها حتی جان خود را از دست می‌دهند.
لطفاً پاسخم را بدهید. از قبل متشکرم
نام مرجع تقلید:
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
به‌طورکلی تبديل مواد حيوانی حلال گوشت يا حرام گوشت به ژلاتين، استحاله نيست. (۳)
در نتیجه ژلاتین تهیه شده از اجزای حیوانات حرام گوشت حرام‌اند و صرف تجویز پزشک موجب حلال شدن آن نمی‌گردد مگر اینکه علاج منحصر در استعمال آن است و عدم استعمال منجر به مرگ یا چیزی نزدیک آن می‌شود که به مقدار رفع ضرورت جایز است. (۴)
شایان‌ذکر است، مسئله‌ای که به آن اشاره فرموده‌اید را ناقص آورده‌اید و ادامه مسئله را بیان نکردید.
مسئله کامل این است:
اگر جنس چيز نجس، به‌طوری دگرگون شود كه به چيز پاكى تبديل شود، يعنى استحاله يابد، پاك مى‌شود. مثلاً چوب نجس بسوزد و به خاكستر تبديل شود يا سگ در نمکزار فرو رود و نمك شود ولى اگر جنس آن تغيير نكند؛ مثل آن كه گندم نجس را آرد كنند تا نان بپزند، پاك نمى‌شود. (۵)
حتی چنانچه اختلاف پیش بیاید و شما شك در وقوع استحاله داشته باشید (که آیا در این ژلاتین‌ها استحاله صورت می‌گیرد یا خیر)، پاسختان در مسئله ۱۹۲ توضیح‌المسائل مراجع آمده است که می‌فرمایند:
چيز نجسى كه معلوم نيست استحاله شده است يا نه نجس است. (۶)
نکته:
بنا به نقلی، شرکتی در شهر قزوین در حال تولید و فروش ژلاتین گاوی حلال می‌باشد. چقدر بهتر است به‌جای واردات از کشورهای بیگانه و اجنبی تولیدات داخلی خود را تقویت کنیم که این باعث تقویت اقتصادی کشور می‌شود و بلکه واردات از کشورهای اجنبی باعث خلل در چرخه اقتصاد و صنعت کشور می‌شود.
لازم به ذکر است، خوردن غذا و خوراكی كه حاوی ماده ژلاتين است جايز است به شرطی كه احراز شود اين ماده از استخوان گاو و يا حيوان حلال گوشت ديگری گرفته شده است و در مورد ژلاتین‌های مشکوک، اگر ژلاتين دارای قسم حلال و حرام باشد و انسان نداند از کدام قسم است، محکوم به حليت است. (۷)
برای اطلاع از فتاوای مراجع معظم تقلید در این زمینه اینجا را کلیک نمایید.
