مسائلی پیرامون چهارشنبه آخر سال شمسی (چهارشنبه‌سوری) و استفاده از ترقه و مواد محترقه
شهید مرتضی مطهری:
چهارشنبه آخر اسفند می‌شود، بسیاری از خانواده‌ها که باید بگوییم: خانواده‌های نادان، آتشی و هیزمی روشن می‌کنند، بعد آدم‌های سُر و مُر گُنده از روی آتش می‌پرند: ای آتش زردی من از تو، سرخی تو از من! این چقدر حماقت است که می‌پرسیم: چرا چنین می‌کنید؟ می‌گویند: این یک سنتی است میان ما مردم، از قدیم پدران ما چنین می‌کرده‌اند.
قرآن می‌گوید: “أو لو کان آباؤهم لا یعقلون شیئاً”. (۱)
اگر هم پدران گذشته‌تان چنین کاری می‌کردند شما وقتی می‌بینید یک کار احمقانه است و دلیل حماقت پدران شماست رویش را بپوشانید، چرا این سند حماقت را سال‌به‌سال تجدید می‌کنید؟ این فقط یک سند حماقت است که کوشش می‌کنید این سند حماقت را همیشه زنده نگه دارید، ماییم که چنین پدر و مادرهای احمقی داشته‌ایم ” أو لو کان آباؤهم لا یعقلون شیئاً “. (۲)
پرسش ۱)
خریدوفروش ترقه و انجام چهارشنبه‌سوری و سیزده به در به اعتقاد نحسی ۱۳ و احیای مظاهر ملی‌گرایی مانند تخت‌جمشید چگونه است؟
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی):
چهارشنبه‌سوری و سیزده به در، مبنای عقلایی ندارد.
آیت‌الله‌العظمی بهجت (رحمت‌الله علیه):
این کارها مشروعیت ندارد.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی (رحمت‌الله علیه):
هیچ یک از این امور رجحان شرعی ندارد و تشویق مردم به این مورد تشویق به دنیا و غافل کردن از آخرت است و اینکه تصور می‌کنند این امور مردم را به حفظ وطن و عزت وامی‌دارد تصوری باطل است. آنچه مردم را به عزت می‌رساند و به حفظ وطن وامی‌دارد ایمان است و بس.
آیت‌الله‌العظمی سیستانی (حفظه‌الله تعالی):
اموری که به جامعه ضرر می‌زند و موجب ایذاء مردم است؛ مانند استعمال ترقه و خریدوفروش آن، جایز نیست.
آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی (رحمت‌الله علیه):
اشکال دارد.
آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی (رحمت‌الله علیه):
در فرض مزبور که خطرات جانی و مالی دارد و موجب اذیت و آزار دیگران است و خلاف مقررات و قانون و نظام جامعه است جایز نیست.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی (حفظه‌الله تعالی):
این کارها شایسته‌ی مسلمانان نیست.
پرسش ۲)
استفاده از ترقه و مواد قابل انفجار و ساخت و خریدوفروش آن‌ها اعم از اینکه موجب آزار و اذیت شوند یا خیر، چه صورت دارد؟
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی):
درصورتی‌که موجب اذیت و آزار دیگران باشد یا تبذیر مال محسوب شود و یا خلاف قانون و مقررات نظام جمهوری اسلامی باشد جایز نیست.
آیت‌الله‌العظمی بهجت (رحمت‌الله علیه):
در صورت ایذاء و آزار حرام است.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی (رحمت‌الله علیه):
چنانچه بر خلاف مقررات باشد جایز نیست.
آیت‌الله‌العظمی سیستانی (حفظه‌الله تعالی):
اگر موجب ترس یا خطر جانی شود جایز نیست و هم چنین اگر دولت منع کند حضرت آیت‌الله این‌گونه مقررات را که نفع جامعه در آن منظور شده تنفیذ می‌کنند.
شایان‌ذکر است اگر استعمال آن موجب ضرر زدن به مردم باشد ازاین‌جهت که ایجاد رعب و ناراحتی می‌کند و گاهی خطرهای بیشتری دارد؛ بنابراین جزء آلات حرام است و خریدوفروش آن جایز نیست.
آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی (رحمت‌الله علیه):
اگر استفاده از آن‌ها موجب اذیت و آزار دیگران باشد جایز نیست و هم چنین خریدوفروش آن‌ها برای جهت مذکوره جایز نیست.
آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی (رحمت‌الله علیه):
موارد مذکور اگر موجب اذیت و آزار مسلمین شود جایز نیست و اگر در این زمینه مقرراتی وجود دارد باید مراعات شود.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی (حفظه‌الله تعالی):
جایز نیست.
پرسش ۳)
زدن ترقه یا استفاده از مواد منفجره در برخی مناسبت‌ها اگر موجب ترس و سقط جنین یا ناراحتی اعصاب و روان افراد یا خسارت مالی گردد چه صورت دارد و آیا شخص نسبت به خسارت مالی و جانی و روحی و روانی افراد ضامن می‌باشد؟
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی):
در فرض سؤال جایز نیست و موجب ضمان است.
آیت‌الله‌العظمی بهجت (رحمت‌الله علیه):
این‌گونه کارهای بیهوده جایز نیست؛ چنانچه این اعمال خسارتی به دنبال داشته باشد ضامن است.
آیت‌الله‌العظمی تبریزی (رحمت‌الله علیه):
درصورتی‌که موجب وحشت یا اضرار شود حرام است و در صورت وقوع جنایت یا خسارت مالی شخص مباشر ضامن است و در مورد جنایات نابالغ به احکام دیات مراجعه شود.
آیت‌الله‌العظمی سیستانی (حفظه‌الله تعالی):
اگر عرفاً مستند به وی باشد ضامن است.
آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی (رحمت‌الله علیه):
اصل این اعمال از جهت اسراف و نیز تشبه به آتش‌پرستان جایز نیست و چنانچه موجب ترس اشخاص شود حرمتش مؤکّد است و اگر موجب سقط جنین شود ضمانت نیز دارد و هم چنین اگر موجب خسارت مالی شود.
آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی (رحمت‌الله علیه):
اگر باعث خسارت شود ضمانت دارد. (۳)
و در انتها به چند روایت که از وجود نازنین رسول مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و آله و سلم) منقول شده است اشاره می‌کنیم:
روایت اول:
أشدّ النّاس عذابا للنّاس فی الدّنیا أشدّ النّاس عذابا عند اللَّه یوم القیامة. (۴)
آنکه در دنیا مردم را بیشتر آزار کند در روز رستاخیز پیش خدا از همه مردم عذاب وی سختتر است.
روایت دوم:
کلّ موذ فی النّار. (۵)
هر آزارگری در جهنم است.
روایت سوم:
نحّ الأذى عن طريق المسلمين. (۶)
آزار از راه مسلمانان دور کن.
برای اطلاع از مجازات: “ساخت، روش و واردات مواد آتش زا و مجازات اخلال گران آسایش عمومی در شب چهارشنبه سوری” اینجا را کلیک نمایید.
