نماز و روزه مسافری که جهل به موضوع دارد و اشتباه انجام داده

پرسش:

فردی که در محاسبه ده روز برای محل اقامت اشتباه کرده روزه‌هایی که در آنجا گرفته چه حکمی دارد ( با توجه به اینکه از پاسخگوی حرم سوال کرده و با یقین محل اقامت را ترک کرده)

نام مرجع تقلید:

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی)

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

به طور کلّی فردی كه می‌داند روزه در سفر، شرعی نیست، اگر به خاطر اشتباه در مطابقت دادن حکم مسأله با وضعیت خود، (۱) خود را مسافر نداند و روزه بگیرد و بعد از مغرب متوجّه اشتباه خویش گردد، روزه‌اش صحیح است (۲) امّا چنانچه در بین روز متوجّه گردد، روزه‌اش باطل است.

و امّا نمازهایی که در این مدّت به‌صورت تمام و ۴ رکعتی خوانده (درحالی‌که وظیفه‌اش قصر و شکسته و ۲ رکعتی بوده است)، اگر وقت گذشته، صحیح است و قضا ندارد، و لکن اگر هنوز وقت آن نماز باقی است (و وقت نگذشته و نمازش قضا نشده) باید آن نماز را اعاده نماید و اگر دوباره نخواند قضا نماید. (۳)

منابع:

(۱) اصطلاحاً گفته می‌شود جاهل به موضوع است.

(۲) مثل فردی که معتقد بوده سفر او تا مقصد معیّن كمتر از هشت فرسخ است و روزه گرفته است و بعد از مغرب متوجّه شود که آن فاصله، هشت فرسخ یا بیشتر بوده است. یا مثلاً تعیین قصد دهه را بلد نبوده و کمتر از ده روز مانده (مثل اینکه ۱۵ دقیقه بعد از اذان صبح وارد شهری شده و تا غروب روز دهم مانده است. این قصد عشره باطل است؛ زیرا می‌بایست تا ۱۵ دقیقه بعد اذان صبح روز یازدهم بماند تا قصد دهه‌اش تحقق یابد.)

(۳) توضیح‌المسائل جامع، ج۱، ص ۴۶۹، م ۱۶۴۰ و ص ۵۸۲، م ۲۱۰۲ ـ  منهاج الصالحین، ص ۳۱۰، م  ۱۰۲۷