راه های انتخاب مرجع تقلید و اثبات اعلمیت [تقلید]

سؤال:

سلام من مرجع تقلید را با پرسش از دو نفر شیخ که شناختی از آنها نداشتم انتخاب کردم آیا این شیوه ی انتخاب صحیح است؟اگر نیست لطفا شیوه های انتخاب مرجع را دقیق توضیح دهید مثلا وقتی مراجع در دسترس نیستند آیا پرسیدن از دفتر مراجع (که بعضا برخورد و رفتار درستی ندارند) کافی است ؟با تشکر

نام مرجع تقلید:

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی)

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

مجتهد بودن فرد و نیز اعلم بودنِ مجتهد را از سه راه می‌‌توان شناخت:

اوّل: آنكه خود انسان یقین كند، مثل آنكه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و أعلم را بشناسد.

دوم: آنكه دو نفر عالمِ عادل كه می‌‌توانند مجتهد و أعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا اعلم بودن كسی را تصدیق كنند، به شرط آنكه دو نفر عالمِ عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند بلكه اجتهاد یا اعلمیت فرد به گفته یک نفر از اهل خبره و اطّلاع كه مورد اعتماد انسان باشد نیز ثابت می‌‌شود.

و در صورت تعارض اهل خبره، شهادت گروهی كه مهارت و خبره بودنشان بیشتر است، مورد قبول می‌باشد، طوری که احتمال اینکه شهادت این گروه خبره، مطابق با واقع باشد، نسبت به گروه دیگر احتمال قوی‌تری باشد و این احتمال قوی‌تر باعث شود تردید و دو دلی که در ابتدا به سبب تعارض گفتار آن دو گروه ایجاد شده، به یک طرف رفته و گفتار گروه دیگر در مقایسه با آن گروه، عرفاً بدون تردید به حساب آید.

سوم: آنكه انسان از راه‌‌های معقول به اجتهاد یا أعلمیت فردی اطمینان پیدا كند، مثل آنكه عدّه‌‌ای از اهل علم كه می‌‌توانند مجتهد و أعلم را تشخیص دهند و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌‌شود، مجتهد بودن یا أعلم بودن كسی را تصدیق كنند.

شایان ذکر است اگر هیچ یک از این راه‌ها برای تعیین مجتهد أعلم امکان پذیر نشد مکلّف باید به توضیحی که در مورد فوت مرجع تقلید بیان شده است [۱] عمل نماید. [۲]

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[۱] برای اطلاع از موضوع مذکور میتوانید به توضیح المسائل جامع، ج۱، ص ۴۶، م ۱۲ یا منهاج الصالحین، ج ۱، ص ۶، م ۸ رجوع نمایید.

[۲] توضیح المسائل جامع، ج۱، ص ۴۳، م ۶ –  مسائل المنتخبه، ص ۹، م ۱۷ – العروة الوثقی، الاجتهاد و التقلید، ص ۲۳، م ۲۰ – منهاج الصالحین، ج۱ ، ص ۱۰، م ۲۰