01نظارت راجیپرسش و پاسخسؤالات اخلاقیسؤالات گناهان

دروغ گفتن به شوخی

پرسش:

آیا جائز است کلامی که مفهوم کاذبی دارد را به شوخی بیان کنیم (دروغ شوخی)؟

 

نام مرجع تقلید:

مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

شوخی کذب و دروغ دو صورت دارد:

۱ـ گاهی خبری خلاف واقع می‌دهد و مقصودش از آن خبر این است که افراد را بخنداند؛ مثلاً به کسی می‌گویند: “شما امروز ناهار منزل فلانی مهمان هستید” و مخاطب آنجا می‌رود و می‌بیند خبری نیست! عده‌ای که این صحنه را می‌بینند یا بعد از مراجعه آن فرد متوجه می‌شوند، می‌خندند. در این اِخبار، هزلی وجود ندارد، بلکه خبر خلاف واقعی داده می‌شود. لکن مقصود این است که مخاطب، این خبر را جدّی بگیرد و به دنبال آن برود. این مسلّماً حرام است؛ چراکه گوینده خبری داده و قصد واقع هم نموده است. لکن خلاف واقع است؛ مثل بقیۀ دروغ‌ها. البته در دروغ‌های دیگر انگیزه‌های دیگری است و در این دروغ، انگیزۀ مزاح است. این دروغ با دروغ‌های دیگر هیچ تفاوتی نمی‌کند و حرام است.

۲ـ در نوع دوّم از انواع هزل، خبر کذبی داده نمی‌شود، بلکه خود کذب، شوخی و هزل است؛ مثل لطیفه‌ و مثل‌هایی (۱) که بین مردم متداول است؛ مثلاً از زبان حیوان یا از زبان شاگرد و استاد یا پدر و پسر چیزی را نقل می‌کنند که خلاف واقع هم است؛ این نوع از هزل حرام نیست.

حکایات و قصه‌ها نیز شبیه همین شوخی‌هاست که اینها در مقام هزل نیست؛ مثلاً رمان­‌های طولانی، ممکن است هزار بار از قول شخصیت‌های داستان مطلبی را نقل ‌کنند. این هم ملحق به هزل است؛ بنابراین از جهت کذب بودن حرام نیست؛ هرچند ممکن است از جهت دیگری، حرام شوند؛ مثل جایی که مفسده‌ای به دنبال داشته باشد. (۲)

برای اطلاع از فتاوای سایر مراجع معظم تقلید دربارهٔ “حکم شرعی دروغ گفتن به شوخی” اینجا را کلیک نمایید.

 

 

منابع:
(۱) همان جُک به تعبیر فرنگی
(۲) رساله آموزشی، ج ۲، درس ۲۱، فصل چهارم: معامله با عمل محرم (۱۵)، توضیحاتی در مورد مفهوم کذب، مورد سوم، ص ۹۹ / مکاسب محرمه، ج ۴۱۸،ص۳و ۵ و ۹

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا