حضرت آیت الله مرتضی حائری یزدی
ایشان در شش‌سالگی همراه پدر به قم رفت و ادبیات را در درس محمدعلی ادیب تهرانی و ابوالقاسم نحوی فراگرفت. دروس سطح و عالی را نزد سید محمدتقی خوانساری، سید محمدرضا گلپایگانی، سید محمد محقق یزدی، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، سید احمد خوانساری و آیت‌الله سید حسین بروجردی آموخت. وی از دو مرجع تقلید نجف، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی، گواهی اجتهاد دریافت کرد و پس از سال‌ها تدریس مقدمات و سطح، از حدود سی‌سالگی به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت که نزدیک به سی‌سال به طول انجامید. ایشان از استادان برجسته حوزه و به‌دقت و ژرف‌اندیشی معروف بود و شاگردان بسیاری تربیت کرد که برخی از آنان به مدرّسان بزرگ حوزه تبدیل شدند. شایان‌ذکر است که برخی از مراجع تقلید معاصر، از شاگردان وی بوده‌اند؛ از جمله حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظله‌العالی) و آیت‌الله‌العظمی سید محمدعلی علوی گرگانی. وی در زمینه‌های فقه، اصول و تفسیر آثاری ارزشمند از خود به‌جای گذاشت، از جمله کتاب‌های «خلل‌الصلاة و احکامه»، «کتاب‌الخمس»، «ابتغاءُ‌الفضیلة فی شرح‌الوسیلة» و «مبانی‌الاحکام فی اصول شرایع‌الاسلام».
——————————————————————–
به نقل از آیت‌الله مصباح یزدی (رحمه الله):
هوش و فراست فوق‌العاده مقام معظّم رهبری از دوران کودکی زبان زد خاص و عام بود. ایشان در مقاطع مختلف تحصیلی امتیازاتی داشتند که آثار آن را امروز در تصمیم‌ها و تدبیرهای معظمٌ‌له به‌روشنی می‌بینیم. ایشان همان روزها علاقه شدیدی به تحصیل داشتند؛ به‌طوری‌که باگذشت زمانی کوتاه‌بین استادان خود موقعیت خاصی پیدا کردند و موردتوجه و حمایت آنان قرار گرفتند. یکی از استادهای ایشان در حوزه علمیه قم، حضرت آیت‌الله حائری یزدی – رضوان‌الله تعالی علیه – بود که مهر و لطف وی به مقام معظّم رهبری در آن روزها برای همگان روشن بود. بعضی وقت‌ها آیت‌الله حائری ساعت‌ها وقت خود را صرف پاسخ‌دادن به سؤالات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و بحث و گفتگوی با ایشان می‌نمودند.
گاهی قبل از درس عمومی استاد، بحث علمی – در جلسه‌ای خصوصی (۱) – به درازا می‌کشید که از ساعت شروع کلاس می‌گذشت و آیت‌الله حائری یزدی، هوش و استعداد فوق‌العاده آیت‌الله خامنه‌ای را عذری برای تأخیر بیان می‌کردند. همه اینها عواملی بودند که نبوغ فکری و علمی مقام معظّم رهبری را کشف کردند و ایشان قبل از اینکه به بیست‌سالگی برسند، به مقام بالایی از علم و فقاهت رسیدند و در آغاز نوجوانی درجۀ اجتهاد را دریافت نمودند. (۲)
——————————————————————-
به نقل از آیت‌الله رجبی (دامت‌برکاته):
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) در گفت‌وگو با رسا، با اشاره به ابعاد برجسته شخصیتی آیت‌الله خامنه‌ای گفت:
از نظر علمی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، در رده بالایی از علوم مختلف اسلامی قرار دارند.
او به ماجرای تدریس خصوصی آیت‌الله شیخ مرتضی حائری، فرزند مؤسس حوزه علمیه برای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کرد و عنوان داشت:
آیت‌الله شیخ مرتضی حائری که خود از علمای برجسته حوزه‌های علمیه بود در کنار درس عمومی خود، یک درس خصوصی نیز برای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برپا کرده بود.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) اهتمام آیت‌الله شیخ مرتضی حائری به جلسه درس خصوصی با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را نشان‌دهنده برجستگی‌های علمی رهبر معظم انقلاب دانست و ادامه داد:
گاهی از اوقات آیت‌الله شیخ مرتضی حائری دیرتر از موقع مقرر، در درس عمومی خود حاضر می‌شد، وقتی طلاب علت این امر را جویا شدند آیت‌الله حائری فرمودند: من درس دیگری دارم که بسیار بااهمیت است و گاهی به دلیل طولانی‌شدن آن درس دیرتر به درس عمومی خود می‌رسم.
او با بیان اینکه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در عین حضور جدی در فعالیت‌های اجتماعی قبل و بعد از انقلاب در حوزه فقهی نیز ممارست لازم را داشته و در مراتب بالای فقهی و اصولی است، اظهار داشت:
بسیاری از بزرگان حوزه علمیه نسبت به مجتهد جامع‌الشرایط بودن حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اذعان دارند و حتی برخی از این بزرگان، ایشان را در فقه به طور مطلق و برخی در فقه اجتماعی اعلم دانسته و یا شبه اعلمیت ایشان را ابراز داشته‌اند. (۳)
———————————————————————-
به نقل از آیت‌الله حسینی (دامت برکاته):
بسمه‌تعالی
اینجانب سید احمد حسینی از شاگردان مرحوم آیت‌الله‌العظمی تبریزی رحمة الله علیه و از شاگردان حضرت آیت‌الله وحید خراسانی و از شاگردان مرحومین آیات: احمدی میانه‌جی، شیخ حسین شب‌زنده‌دار جهرمی، اشتهاردی و… و به‌عنوان خدمتگزار طلاب علوم دینی در دروس سطح عالی حوزه علمیه قم مطالبی را که مستقیم از برخی بزرگان درباره مقام معظم رهبری دام‌ظله العالی و علمیت و فضل ایشان شنیده‌ام با رعایت امانت نقل کنم:
در حالات و زندگینامه آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه الله) نقل شده است که وقتی درس مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا مرتضی حائری شرکت می‌کردم زمانی رسید که من تنها به درس ایشان شرکت می‌کردم (و مرحوم حائری از نبوغ آیت‌الله خامنه‌ای تعریف می‌کردند).
سید احمد حسینی
۱۴۰۳/۴/۱۴
۲۷ / ذی حجة الحرام / ۱۴۴۵
نجف اشرف، حرم امیرالمؤمنین علیه‌السلام
———————————————————————-
به نقل از حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین علی‌اکبریان (رحمه الله): (۴)
به یاد دارم سیره آقا این بود که شب‌ها فراغتی که ایجاد می‌شد، می‌نشست و درس آن روز که نت‌برداری کرده بودند، به زبان عربی پاک‌نویس می‌کردند؛ یک شب دیدم، درس اصول حاج‌آقا مرتضی حائری را نوشتند که از دروس مشکل حوزه بود و فقط طلاب نخبه و زبده در درس حاج‌آقای حائری شرکت می‌کردند. جالب این بود که ایشان زیر هر پاراگراف خط تیره کشیده بود و نظر و نقد خود را به درس استاد نوشته بودند، به ذهنم می‌آید، همان جا گفتم:
«درس به این مشکلی، ایشان نظرات خود را این‌گونه زیر نظر استاد یادداشت می‌کنند، جز اجتهاد چیز دیگری نیست»، در آن زمان با آن سن جوانی که شاید آقا ۲۰ سال داشتند، واقعا مجتهد مسلم بودند و صاحب نظر بودند.
حتی برخی نقل می‌کنند، آیت‌الله حائری (حاج‌آقا مرتضی حائری یزدی) در طُرقَبه مشهد بودند، فردی نزد ایشان می‌رود، آیت‌الله حائری می‌گوید:
الان آقا سید علی اینجا بودند. او مجتهد بسیار خوب، انسان زبده و صاحب‌نظری در فقه و اصول است.
خلاصه آقای حائری به‌عنوان یک مجتهد و مدرس بزرگ حوزه خیلی از سید علی آقا تعریف می‌کردند. (۵)
———————————————————————
به نقل از حاج‌آقای میردامادی (دایی مقام معظم رهبری):
مرحوم آقا سید هاشم میردامادی پدربزرگ مادری آقا و مرحوم آیت‌الله سید جواد خامنه‌ای پدر ایشان عنایت خاصی به حضرت آقا داشته‌اند و بارها می‌فرمودند علی آقا آینده خوبی دارد.
آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری – فرزند ارشد حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم – به آقای خامنه‌ای فرموده بود:
آقای آقا سید علی آقا من با این استعدادی که در شما می‌بینم، شما یا یک مرجع تقلید می‌شوید یا حداقل عالم برجسته خطّه خراسان. (۶)
