چند فرع فقهی پیرامون احکام رادیو ” به مناسبت ۱۳ فوریه، روز جهانی رادیو “
۱) پخش موسیقی از رادیو:
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای:
هر موسیقی که به نظر عرف لهوی مضلّ عن سبیل الله (یعنی به سبب ویژگی‌هایی که دارد انسان را از خداوند متعال و معنویات و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی‌بندوباری بیهودگی و گناه سوق دهد) باشد، حرام محسوب میشود و تشخیص موضوع هم موکول به نظر عرفی مکلّف است و مجرّد پخش از رادیو و تلویزیون حجّت شرعی برای جواز محسوب نمی‌شود.
آیت‌الله‌العظمی سیستانی:
موسیقی ای که مناسب مجالس لهو است، یعنی شنونده موسیقی (خصوصاً زمانی که از این امور، مطّلع باشد) تشخیص می‌دهد که این آهنگ در مجالس لهو به کار می‌رود، موسیقی حرام می‌باشد؛ و در این حکم، فرقی بین موسیقی ایرانی و غیرایرانی و موسیقی سنّتی و غیر سنّتی، کلاسیک و غیرکلاسیک و مانند آن نیست؛ آن‌چنان که فرقی بین پخش از رادیو و تلویزیون و یا غیر آن نیست.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
درصورتی‌که از موسیقی‌هایی باشد که مناسب مجالس لهو و فساد نباشد، اشکالی ندارد.
۲) وظیفه‌ی مکلف هنگام پخش موسیقی حرام در تاکسی و اتوبوس:
اگر از رادیوی تاکسی یا اتوبوس موسیقی حرام پخش شود، با تحقق شرایط نهی‌ازمنکر، بر مکلف بیشتر از نهی‌ازمنکر زبانی واجب نیست، و درصورتی‌که مؤثر واقع نشود، واجب است که از گوش‌دادن به غنا و موسیقی حرام اجتناب کند، و اگر به طور غیرارادی صدای موسیقی حرام و غنا به گوش وی برسد، چیزی بر او نيست.
۳) گویندگی زنان در رادیو:
گویندگی زنان در رادیو اگر به‌گونه‌ای باشد که می‌داند نامحرم صدای او را می‌شنود و به جهت لطافت صدا یا محتوایی که بیان می‌کند موجب جلب‌توجه و تهییج نامحرم یا مستلزم مفسده دیگری میشود، جایز نیست.
۴) استماع صدای زنان از رادیو:
گوش‌دادن مرد به صدای زنان که از رادیوپخش میشود، اگر به‌صورت غنا باشد و یا گوش‌دادن به صدای او به‌قصد لذت و ریبه باشد و یا مفسدهای بر آن مترتّب گردد، جایز نيست.
۵) استماع رادیو بیگانه:
اگر سبب تضعیف فکر و عقیده‌ی شخص شده و دارای مفسده باشد و یا اینکه تقویت بیگانه بوده یا خلاف قانون و مقرّرات باشد حرام است.
۶) استماع آیات سجده دار قرآن از رادیو:
اگر به آیه سجده‌ای که از رادیو یا تلویزیون یا ضبط صوت و مانند آن پخش می‌گردد، گوش دهد:
امام خمینی، آیت‌الله‌العظمی سیستانی:
اگر صدای قرآن قبلاً ضبط شده و از رادیوپخش میشود، سجده واجب نیست؛ ولی اگر شخصی در ایستگاه رادیو یا تلویزیون، آیه‌ی سجده دار را بخواند و به طور مستقیم پخش شود و فرد آن را گوش دهد، سجده واجب است.
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای:
سجده واجب میشود.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
احتیاط واجب آن است که سجده کند.
۷) جواب سلام گوینده‌ی رادیو:
جواب سلام گوینده‌ی تلویزیون و رادیو واجب نیست و در این حکم پخش مستقیم و غیرمستقیم فرقی ندارد.
۸) عدم کفایت اذان اعلامی رادیو:
اذانی که از رادیوپخش میشود، از اذان مستحبی که قبل از نماز گفته میشود، کفایت نمى‌كند.
۹) گوش‌دادن به قرآن هنگام انجام کارهای شخصی از رادیو:
گوش‌دادن به قرآنی که از رادیوپخش میشود، درهنگام انجام کارهای شخصی اشکالی ندارد.
۱۰) خوردن سحری بعد از اذان صبح به‌خاطرعدم تنظیم رادیو:
اگر کسی در ماه مبارک رمضان با گوش‌دادن به رادیو به‌یقین رسیده هنوز تا اذان صبح وقت مانده، چیزی بخورد و بعد متوجه شود که شبکه‌ی رادیو روی موج دیگری بوده که اذان دیرتر پخش می‌شده، و لذا خوردن او داخل وقت اذان شهرش بوده:
مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
در فرض سؤال اگر تحقیق نموده، قضای آن روز بر وی واجب نیست و لکن حکم مذکور اختصاص به روزه‌ی ماه رمضان دارد و غیر روزه‌ی ماه رمضان از اقسام دیگر روزه، حتی واجب معيّن، ظاهر آن است که با خوردن بعد از اذان صبح، مطلقاً باطل میشود؛ حتی درصورتی‌که تحقیق کند و یقین کند که شب باقی است.
آیت‌الله‌العظمی سیستانی:
روزه باطل است و فقط قضای روزه بر انسان واجب است ولی کفّاره واجب نیست، ولی در ماه مبارک رمضان باید تا انتهای روز امساک کند؛ و در حکم مذکور فرقی بین اقسام روزه نیست.
آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی:
در فرض سؤال که در ماه رمضان، بدون نگاه به افق، مطمئن شود اذان صبح نشده و چیزی بخورد، روزه باطل است؛ البته این حکم در مورد ماه رمضان اگر کار وی عرفاً تحقیق به‌حساب آید، مبنی بر احتیاط است.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
اگر بعد از تحقيق يقين کند صبح نشده، و چيزی بخورد، بعد معلوم شود که صبح بوده، روزه اش صحيح است.
دو نکته:
۱) اگر رادیو سالم باشد یا درصورتی‌که معمولاً درست کار می‌کرده است تحقیق محسوب میشود.
۲) روزه قضای موسّع و مستحبی نیز حکم روزه ماه رمضان را دارد و صحیح است.
دریافت فایل با کیفیت تصاویر:
تصویر ۱ – تصویر ۲ – تصویر ۳ – تصویر ۴ – تصویر ۵ – تصویر ۶
