پاسخ به یک شبهه ی فقهی بانوان
پرسش:
من خانمی هستم و سؤالی دارم. چرا برای خروج از منزل باید از شوهر اجازه بگیرم؟ آیا این حکم شرعی، خلاف آزادی زن و حقوق بشر و از مصادیق خشونت علیه زنان نیست؟
پاسخ:
اولاً: این یک حکم تعبّدی و دستور خداست و از آنجایی که خداوند خالق ما و عالِم مطلق است و صلاح ما را بهتر می‌داند، عقل حکم می‌کند که از دستورات خدای حکیم تبعیت کنیم.
ثانیاً: این حکم مختص ازدواج دائم است.
ثالثاً: خارج شدن زن از منزل بدون اجازۀ شوهر در بعضی موارد اشکال ندارد، از جمله:
۱) خارج شدن برای انجام واجبات عینى که متوقّف و وابسته به خروج از منزل است؛ مانند سفر حجّ واجب یا به فتوای بعضی از مراجع، حضور در راهپیمایی ها، انتخابات و…
۲) خارج شدن برای موارد اضطراری که زن ناچار باشد برای اموری مانند معالجۀ بیماریی که درمان آن ضروری است یا تأمین نفقاتش در صورتی که شوهر یا شخص دیگری آن را تأمین نمی کند یا خلاصی از ضرر جانى، مالى، عِرْضى یا آزار و اذیّت شوهر یا فرد دیگر یا هر امری که موجب مشقّت فوق‌العاده که معمولاً تحمّل نمی شود (حَرَج) برای اوست، از خانه بیرون رود؛ البتّه باید به مقدار رفع ضرورت اکتفا نماید.
۳) خارج شدن زن در مواردی که مرد بدون عذر، همسر خویش را به‌طور کلّی رها کرده و بلا تکلیف گذاشته، طوری که نه شوهردار محسوب شده و نه مطلّقه.
۴) اگر زوجه در ضمن عقد ازدواج شرط نماید که حقّ خروج از منزل را برای مدّت معیّنی جهت ادامۀ تحصیل یا شغل یا امر دیگری داشته باشد.
۵) فاصله ی بین عقد تا عروسی و زفاف؛ اگر مرسوم و متعارف باشد که زوجه مثلاً در منزل پدرش ساکن باشد. (به فتوای بعضی از مراجع از جمله مقام معظم رهبری، آیات عظام سیستانی، مکارم شیرازی)
۶) ازدواج موقت، در صورتی که منافات با حقّ استمتاع و نزدیکی زوج نداشته باشد.
رابعاً: شایسته است مرد برای دیدار بستگان همسر خویش، عیادت بیماران و تشییع جنازۀ اقوام منسوب به وی و امور مانند آن، به وی اجازۀ خارج شدن از منزل بدهد؛ بلکه اجازه دادن برای امور فوق به مقداری که عرفاً معاشرت به شیوۀ نیک و پسندیده محسوب می شود (معاشرت به معروف یا امساک به معروف) بر زوج واجب است.
بنابراین، چنانچه منع کردن زوجه نسبت به خارج شدن از منزل در برخی موارد، خلاف «معاشرت به معروف» باشد، جایز نیست.
لذا حبس و زندانی کردن زوجه در منزل و منع مطلق همسر از دیدار والدین و ارحامش و مانند آن، طوری که معاشرت یا امساک به غیر معروف شمرده شود جایز نیست و از مقتضیات معاشرت و امساک به معروف آن است که زوج در صورت درخواست همسرش به مقدار مناسب با شأن وی، بالنسبه به وضعیّت شأنی شوهر برای خروج از منزل جهت امور غیر حرام مانند صلۀ ارحام موافقت نماید.
خامساً: این حکم به نفع بانوان و برای امنیت آنها از دست اراذل است و اتفاقا تکریم بانوان و ارزش آنها را نشان می دهد.
سادساً: ثواب های زیادی برای اطاعت از شوهر وجود دارد، از جمله:
در روایتی نقل شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله خطاب به بانویی که شوهر مسافرش به او گفته بود از خانه بیرون نرو و در همین ایام پدرش بیمار شد و از دنیا رفت و این زن از خانه خارج نشد، فرمودند:
إنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لَكِ وَ لِأَبِيكِ بِطَاعَتِكِ لِزَوْجِكِ.
خداوند بخاطر اطاعت تو از شوهرت، هم تو و هم پدرت را بخشید.
سابعاً: در مقابل، وظائف سنگینی بر عهده ی مرد گذاشته شده است؛ از جمله: تأمین خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه های متعارف زوجه و…
همچنان که خدمات در منزل از جمله نظافت، پختن غذا و… از وظایف زن نیست، بلکه از ایثار و الطاف زنان است.
ثامناً: دستورات زیادی درباره ی ارتباط مهربانانه با همسر داریم. از جمله:
از امیرالمؤمنین (علیه السلام) نقل است که می فرمایند:
«اَلمَرأَةُ رَیحانَةٌ وَ لَیسَت بِقَهرَمانَه»
زن مثل یک گل است و وجودش لازم است و نگهداری‌‌اش لوازمی دارد و او مثل یک کارگزار و خدمه نیست.
تاسعاً: در بعضی کشورهای غربی، ظلم به زنان به حدی است که انسان از تصور آن شرم و حیا دارد؛ از جمله:
۱) در بعضی کشورها دست و پا و زبان زنانشان را می برند و به عنوان برده ی جنسی از آنها استفاده می کنند که به عروسک لولیتا معروف شده است.
۲) طبق نظر سنجی آژانس حقوق اساسی اتحادیه اروپا، 52 درصد از زنان دانمارکی گزارش داده اند که از سن 15 سالگی خشونت فیزیکی و یا جنسی را تجربه کرده‌اند. کومی نایدو، دبیر کل عفو بین‌الملل گفت: «علیرغم تصویری که دانمارک به عنوان سرزمین برابری جنسیتی دارد، واقعیت زنان کاملاً متفاوت است.» آنچنان که تجاوز به زنان و دختران در غرب بسیار بیشتر از کشورهای مسلمان است.
۳) مجله نیچر (Nature) : بالاترین آمار مرگ و میر زنان باردار در آمریکا، قتل توسط شوهر یا کسی که آنها را باردار کرده است، می باشد. زنان سیاه پوست زمانی که باردار می شوند، 75 در صد احتمال به قتل رسیدنشان بیشتر می شود.
۴) جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا آمار بالای خرید و فروش دختران سفید پوست و سیاه پوست را یک مشکل جدی به عنوان برده‌های جنسی در آمریکا می داند.
۵) دیدبان حقوق بشر سازمان ملل، گزارشی را از جزییات جدید شکنجه‌ی زنان در زندان‌های عربستان منتشر می‌کند.
شایان ذکر است امروزه غرب به اسم حقوق زن ، بدترین فسادها را مرتکب می شود.
طی آخرین آمار، 80 درصد جامعه آمریکا فاسد است و تنها 20 درصد از مردان به همسرشان پایبندند. آن هم آمریکایی که طی نظرسنجی موسسه تحقیقاتی PEW که 55 درصد مردم آن خدا را قبول دارند و در طی روز خدا را یاد می کنند.
اما مقابل آن، جمهوری اسلامی در حوزه‌ی بانوان فوق‌العاده فعالیت داشته، در حدی که نیویورک تایمز چند سال پیش یک گزارشی را منتشر کرد که انقلاب 1979 میلادی یعنی سال 57 ه.ش نقطه‌ی عطفی برای زنان ایرانی در همه‌ی حوزه‌ها بوده است.
