خمس رهن ـ روایاتی پیرامون خمس
پرسش:
باسلام
درآمدمان در ماه ۳۰۰الی۴۰۰ تومان با یارانه بیشتر نیست و مشکل پرداخت اجاره خانه داریم لذا سعی می کنیم اگر امکانش پیش آمد پولی برای رهن پس انداز کنیم چون الان که با این مقدار پولها نمی شود هزینه خرید یک خانه را تهیه کرد (و الا خانه می خریدیم و لازم نبود پول رهنمان راخمس بدهیم) و اجاره زیاد هم که مقدور ما نیست لذا سعی می کنیم حداقل نه افزایش ارزش پول داشته باشیم بلکه ارزش خودِ پول رهنمان را حفظ کنیم چراکه هر سال از ارزش پولمان کاسته می شود در چنین شرایطی اگر یکبار خمس پول کلی و کنونی رهنمان را بدهیم و هرسال هم خمس آن مقدار پولی که جمع کرده ایم تا حداقل، ارزش پولمان حفظ شود و نخواهد اجاره بالا که مقدورمان نیست بپردازیم را بدهیم آن وقت هیچگاه به این مقصود نمی رسیم و پولی در دستمان نمی ماند و مجبوریم اجاره بالا بپردازیم. ضمن اینکه هر بار که به خانه ی جدید اسباب کشی می کنیم لازم است جهت تعمیر خرابی های ناشی از مستأجر قبلی هزینه هایی صرف کنیم که صاحب خانه برایشان اهمیتی قائل نیست در حالی که دستمان خالیست از پس انداز حداقلی. آیا می توانیم فقط خمس پول رهنمان را نپردازیم؟
در غیراین صورت فکر نمی کنید اسلام با این دستور کمک به فقر فقرا و ثروت ثروتمندان کرده است !!!!
نام مرجع تقلید:
آیت الله سیستانی (حفظه الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
پولی كه فرد بابت رهن منزل، مغازه و مانند آن، به عنوان قرض الحسنه به موجر و صاحبخانه پرداخت می‌كند، چنانچه از درآمد بین سال بوده و سال بر آن بگذرد، معاف از خمس نیست و مانند سایر مطالبات است كه حكم آن در مسأله ۲۳۶۶ توضیح المسائل جامع بیان شده است.
شایان ذکر است؛ پرداخت خمس پول رهن یک بار کافی است و هر سال لازم نیست تخمیس شود. لذا اگر سال اول، خمس پول رهنتان را پرداخت کردید، در سالیان بعد آن پول خمس ندارد. (۱)
خمس يکی از فرايض اسلامی است که خداوند متعال آن را برای پيامبر اکرم صلّی الله عليه و آله و ذرّيه مکرّم او سلام الله عليهم از نظر اکرام و احترام قرار داده است و کسی که از پرداخت آن امتناع کند، هر چند به مقدار کمی هم باشد، در رديف ستمکاران خواهد بود.
کتاب کافی مهم‌ترین و معتبرترین منبع از کتب اربعه است. این کتاب نوشته محمد بن یعقوب بن اسحاق مشهور به ثقة الاسلام کلینی است کلینی به جهت ارتباط با اصحاب ائمه و دسترسی به اصول اربع مأه روایات این کتاب را با کمترین واسطه نقل کرده است کافی در کلام بزرگان شیخ مفید از بزرگترین علمای تاریخ شیعه می‌گوید:
این کتاب، از برترین کتب شیعه است که دارای فائده‌های بسیار می‌باشد. (۲)
شهید اول آن را کتابی در زمینه حدیث معرفی می‌کند که امامیه مانند آن را نیاورده است. (۳)
محمدتقی مجلسی معروف به مجلسی اول می‌نویسد: کتاب کافی از تمام کتب اصول، مضبوط‌تر و جامع‌تر است و بهترین و بزرگترین تألیف فرقه ناجیه (امامیه) است. (۴)
آقابزرگ تهرانی کتابشناس و فقیه کبیر، می‌گوید: کافی کتابی است که در نقل حدیث از اهل‌بیت (سلام الله عليهم)، مانند آن نوشته نشده است. (۵)
آیت‌الله خویی از قول استادش میرزا محمدحسین نائینی، مناقشه در اسناد روایات کافی را حرفه و ترفند عاجزان و ناتوانان خوانده است. (۶)
یکی از روایات کتاب شریف کافی محمد بن زید طبرى گوید:
سَهْلٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْمُثَنَّى قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ زَيْدٍ الطَّبَرِيُّ قَالَ: كَتَبَ رَجُلٌ مِنْ تُجَّارِ فَارِسَ مِنْ بَعْضِ مَوَالِي أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه‌السلام) يَسْأَلُهُ الْإِذْنَ فِي الْخُمُسِ
فَكَتَبَ إِلَيْهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ* إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ ضَمِنَ عَلَى الْعَمَلِ الثَّوَابَ وَ عَلَى الضِّيقِ الْهَمّم – لَا يَحِلُّ مَالٌ إِلَّا مِنْ وَجْهٍ أَحَلَّهُ اللَّهُ وَ إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَى دِينِنَا وَ
عَلَى عِيَالاتِنَا وَ عَلَى مَوَالِينَا وَ مَا نَبْذُلُهُ وَ نَشْتَرِي مِنْ أَعْرَاضِنَا مِمَّنْ نَخَافُ سَطْوَتَهُ فَلَا تَزْوُوهُ عَنَّا وَ لَا تَحْرِمُوا أَنْفُسَكُمْ دُعَاءَنَا مَا قَدَرْتُمْ عَلَيْهِ فَإِنَّ إِخْرَاجَهُ مِفْتَاحُ رِزْقِكُمْ وَ تَمْحِيصُ
ذُنُوبِكُمْ وَ مَا تَمْهَدُونَ لِأَنْفُسِكُمْ لِيَوْمِ فَاقَتِكُمْ وَ الْمُسْلِمُ مَنْ يَفِي لِلَّهِ بِمَا عَهِدَ إِلَيْهِ وَ لَيْسَ الْمُسْلِمُ مَنْ أَجَابَ بِاللِّسَانِ وَ خَالَفَ بِالْقَلْبِ وَ السَّلَامُ. (۷)
مردى از بازرگانان فارس که از پیروان امام رضا (علیه‌السلام) بود، به آن حضرت نامه هاىی نوشت و درباره خمس، اجازه خواست، در پاسخ او نوشت که: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به‌راستی خدا واسع است و کریم، بر هر کارى ضامن ثواب است و بر تنگ‌نظری غم و اندوه، هیچ مالى حلال نیست مگر از راهى که خدایش حلال کرده است و به‌راستی، خمس کمک ما است بر دین ما و بر عیالات ما و بر دوستان ما و وسیله بذل و بخشش ما است و حفظ آبروى ما از کسى که از او بیم داریم، آن را از ما دریغ
ندارید و خود را از دعاى ما محروم نسازید تا آنجا که می توانید، زیرا پرداخت خمس، کلید روزى شما است و مایه پاک‌شدن گناهان شما و ذخیره اى است که براى روز بینوایی خود پس‌انداز کنید، مسلمان کسى است که براى خدا بدان چه او را عهده‌دار کرده وفا کند و بر عهده خود بپاید، مسلمان نیست کسى که به زبان پذیرا است و به دل مخالف است، و السلام
پس به فرموده امام رضا (علیه‌السلام) خمس برای خود انسان ۴ فایده دارد:
۱ـ باعث دعای امام برای انسان می‌شود.
۲ـ با پرداخت خمس؛ روزی انسان تضمین می‌شود.
۳ـ باعث پاک‌شدن گناهان است.
۴ـ ذخیره برای قیامت است.
و در حديث دیگری نقل شده است ابو بصير که يکی از محدّثين بزرگ است، از امام باقر (علیه‌السلام) پرسيد: کمترين چيزی که باعث دخول در آتش جهنم می گردد، کدام است؟ حضرتش در پاسخ فرمودند: خوردن يک درهم از مال يتيم، سپس افزودند: آن يتيم ما هستيم. (۸)
