پرسش:
سلام‌علیکم ضمن تشکر خداقوت به شما عزیزان دست‌اندرکار و آرزوی سلامتی توفیقات بیش‌ازپیش برای شما.
خمس بیمه عمر را چگونه حساب کنم؟
آیا فقط اصل وجه پرداخت شده به شرکت بیمه شامل خمس است یا اصل به‌اضافه‌ی سودی که شرکت بیمه در قبال وجه پرداختی مدنظر دارد نیز شامل خمس است باتوجه‌به اینکه قرارداد بیست‌ساله و یا بیشتر می‌باشد…
جزاک‌الله خیراً
نام مرجع تقلید:
آیت‌الله‌العظمی سیستانی (حفظه‌الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
هم اکنون حداقل دو نوع بیمه وجود دارد:
نوع اول، بیمه‌های تملیکی است؛ یعنی فرد بیمه شده مبالغی از حقوق خود یا درآمد دیگری را به شرکت بیمه در قالب عقد بیمه تملیک می نماید و آن را از ملکیّت خویش خارج می کند به‌شرط آنکه شرکت بیمه ملتزم به رعایت تعهّداتی گردد.
و نوع دوم، بیمه‌های سرمایه‌گذاری است که فرد بیمه شده مبالغی از حقوق خود یا درآمد دیگری را به شرکت بیمه به‌عنوان سرمایه‌گذاری می دهد و شرکت بیمه را وکیل می‌نماید تا سرمایه مذکور را مطابق عقود اسلامی مثل مضاربه، مشارکت و غیر آن در فعالیت‌های اقتصادی مشروع به کار گیرد و شرکت بیمه هم در قبال این سرمایه‌گذاری، پرداخت سود و خدمات بیمهای را متعهّد می شود.
حال باتوجه‌به توضیح فوق‌الذکر؛ در رابطه با بیمه های نوع اول که فرد پول را به تملیک شرکت بیمه در می آورد، چنانچه این نوع بیمه‌شدن متناسب با شأن فرد باشد، مبالغ پرداختی از درآمد بین سال خمس ندارد. همچنین وجوه دریافتی از چنین بیمه هایی نیز جزء درآمد سال وصول محسوب شده که در صورت باقی‌ماندن تا انتهای سال و عدم صرف در مؤونه، مشمول خمس خواهد شد.
و امّا در رابطه با بیمه‌های نوع دوّم که فرد پول را به وجه تملیک به شرکت بیمه نمی‌دهد؛ بلکه به‌عنوان سرمایه‌گذاری پرداخت می کند، مبالغ و اقساط پرداختی به شرکت بیمه از ملک فرد سرمایه‌گذار خارج نمی‌شود؛ بلکه ذخیره‌ای است که با آن تجارت یا فعالیّت اقتصادی دیگر صورت می گیرد، لذا سرمایه‌گذاری مذکور و سود حاصله از آن در انتهای سال خمسی اجمالاً مشمول خمس خواهد بود که تفصیل احکام آن در منهاج الصالحین و توضیح‌المسائل جامع بیان شده است و الله العالم. (۱)
