تخلّی و نماز جاهل به حکم با لباس و بدن نجس
پرسش:
شخصی می‌گوید درگذشته در محل زندگی‌اش هیچگاه با آب پس از تخلی تطهیر نمی‌شد؛ بلکه با کلوخ تطهیر می‌کردند؛ زیرا آب کمیاب بود درصورتی‌که شنیده‌ام مخرج ادرار جز با آب پاک نمی‌شود حکم نمازهای این فرد چه است؟
نام مرجع تقلید:
آیت‌الله العظمی سیستانی (حفظه‌الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
در متن سؤال فرمودید: (زیرا آب کمیاب بود) لذا در فرض سؤال، (در فرضی که هم بدن نجس بوده و هم به‌خاطر رطوبت مسری، مثل وجود عرق یا عین ادرار به لباستان هم رسیده و نجس شده) اگر هیچ آبی برای تطهیر نداشته‌اید و یا غیر از لباس نجس، لباس دیگری هم نداشتید و می‌دانسته‌اید تا آخر وقت دسترسی به آبی برای تطهیر بدن یا لباس، یا لباسی پاک برای پوشیدن ندارید، باید با بدن یا لباس نجس نماز می‌خواندید و در این فرض، نمازتان هم صحیح است و بعداً نیاز به قضاء ندارید. هرچند (در فرض نجاست لباس و پاکی بدن) احتیاط مستحب در این است که ۲ نماز می‌خواندید؛ یکی با لباس نجس و دیگری برهنه (در صورت امکان)
و اما اگر مقدار کمی آب بوده و فقط یک لباس هم داشته‌اید، اگر بدن و لباستان هر دو نجس شود و به‌اندازه آب‌کشیدن یكی از آنها آب داشته‌اید، احتیاط لازم این است كه بدن را آب‌کشیده و با لباس نجس نماز بخوانید و بنا بر احتیاط جایز نیست كه لباس را آب‌کشیده و با بدن نجس نماز بخوانید؛ ولی درصورتی‌که نجاست لباس بیشتر یا شدیدتر یا متعدّد العنوان باشد مخیّرید كه هرکدام را میخواهید آب بكشید
به‌عنوان‌مثال:
الف. اگر نجاست لباس بول باشد و فرد بخواهد با آب قلیلی که در اختیار دارد آن را آب بکشد باید دو بار آن را بشوید و نجاست بدن، خون باشد که یک‌مرتبه آب‌کشیدن آن کافی است، در این فرض، فرد مخیّر است که بدن را تطهیر نماید یا لباس را بشوید.
ب. اگر نجاست بدن خون حیوان حلال گوشت مثل گوسفند باشد و نجاست لباس، خون درندگان باشد، خون لباس دارای دو عنوان است که در لباس نمازگزار ممنوع است یکی نجاست، دوم از اجزاء حیوان حرام گوشت بودن، در این فرض فرد مخیّر است که بدن را تطهیر نماید یا لباس را بشوید.
و اما اگر آبی برای تطهیر بدن و لباس یا آبی برای تطهیر بدن و لباس دیگری برای پوشیدن داشته‌اید: اگر به علّت کوتاهی‌کردن در فراگیری مسئله شرعی (جاهل مقصّر)، نمی دانستید نماز با بدن یا لباس نجس باطل است (و یا حتی نمی‌دانسته‌اید؛ مثلاً بول نجس است) و با آن نماز خوانده‌اید، احتیاط واجب آن است كه نماز را دوباره خوانده و اگر وقت گذشته قضاء نمایید و امّا اگر از روی ندانستن مسئله با بدن یا لباس نجس نماز خوانده‌اید و در فراگیری مسئله كوتاهی ننموده باشید (جاهل قاصر)، لازم نیست نمازتان را اعاده و یا قضاء نمایید.
شایان‌ذکر است اگر نجاست مذکور به آب وضو یا غسل یا خاک تیمّم سرایت کرده باشد و موجب بطلان آنها شده باشد، باید نماز واجبی را که با چنین وضو یا غسل یا تیمّمی خوانده در وقت اعاده و در خارج وقت قضاء نماید و در این مورد فرقی بین جاهل مقصّر و قاصر نیست. (۱)
