احکام انتخابات – مطابق با فتاوای آیت الله مکارم شیرازی [انتخابات]

احکام انتخابات

مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

 

مبنای فقهی وجوب شرکت در انتخابات

سؤال:

مبانی فقهی اینکه گفته اید رای دادن وظیفه شرعی است، چیست؟

جواب:

در جواب باید گفت آیا حفظ جان، مال، ناموس، دین و کشور واجب است؟ این از مسلمات است و باید اینها را حفظ کنیم و مقدمه واجب نیز واجب است.

 

استفاده از وجوهات شرعیه جهت تامین هزینه تبلیغات انتخاباتی

سؤال:

در برخی از سایت های اینترنتی نقل شده است که بعضی از آقایان جهت تامین هزینه تبلیغات انتخاباتی از وجوهات شرعیه استفاده می کنند لذا از آن مقام محترم استدعا دارد که نظر مبارک خویش را در این ارتباط اعلام فرمایید که آیا استفاده از وجوهات شرعیه جهت تامین هزینه های انتخاباتی جایز است یا خیر؟

جواب:

این کار مطلقا جایز نیست.

 

هزینه کردن خمس در مسایل سیاسی و انتخاباتی

سؤال:

آیا این اجازه را داریم که خمس مال خود را در جهت منافع جریانات سیاسی خرج کنیم و در اختیار آنان بگذاریم ؟

جواب:

هزینه کردن خمس در مسایل سیاسی امثال تبلیغات انتخابات ی جایز نیست و این پول باید در اختیار مجتهد قرار گیرد تا صرفا صرف مسایل دینی، فرهنگی، حوزه های علمیه و مساجد شود. و ساختن مسجد با صرف پول خمس نیز تنها در مناطق محروم که بانی ساخت مسجد وجود ندارد، جایز است .

 

هزینه کردن خمس در مسایل سیاسی و انتخاباتی

سؤال:

آیا این اجازه را داریم که خمس مال خود را در جهت منافع جریانات سیاسی خرج کنیم و در اختیار آنان بگذاریم ؟

جواب:

هزینه کردن خمس در مسایل سیاسی امثال تبلیغات انتخاباتی جایز نیست و این پول باید در اختیار مجتهد قرار گیرد تا صرفا صرف مسایل دینی، فرهنگی، حوزه های علمیه و مساجد شود. و ساختن مسجد با صرف پول خمس نیز تنها در مناطق محروم که بانی ساخت مسجد وجود ندارد، جایز است .

 

اگر فردی نتواند به کسی برای رأی دادن اعتماد کند

سؤال:

آیا شرکت نکردن در انتخابات از نظر دینی اشکال دارد و اگر اینگونه است سفید انداختن رأی چطور؟

جواب:

شرکت نکردن در انتخابات جایز نیست و اگر به شخص خاصی اعتماد نکردید می توانید رأی سفید بدهید.

 

پرده برداری از اشتباهات و فساد مالی و اخلاقی و فکری یک کاندیدا

سؤال:

آیا می توان در ایام انتخابات پرده از مبانی غلط فکری، اشتباهات و فساد سیاسی، مالی و یا حتی اخلاقی یک کاندیدا برداشت تا مردم به او رأی ندهند؟

جواب:

در صورتی که در مقام مشورت برای رأی دادن به آنها باشد اشکالی ندارد ولی باید صفات آنها را بیان کرد نه توهین و مذمت و تحقیر و یا خدای نکرده تهمت به آن زده شود.

 

شرکت نکردن در انتخابات بدون عذر شرعی

سؤال:

آیا شرکت نکردن در انتخابت معصیت و گناه است؟

جواب:

آری، ترک آن بدون عذر شرعی جایز نیست.

 

تخریب دیگران چه با نشر اکاذیب و توهین و چه بدون آن

سؤال:

می خواستم بدانم حرکت تخریب گرایانه برای تبلیغ انتخابات نمایندگی مجلس بدون هیچ گونه توهین، افترا، نشر اکاذیب و … جایز است یا خیر؟

جواب:

تخریب دیگری نه در انتخابات و نه در غیر آن نه با نشر اکاذیب و اهانت و نه بدون آن جایز نیست.

 

رأی دادن به دیگری با وجود اصلح برای دفع افسد

سؤال:

اگر فرد اصلح در انتخابات احتمال رأی آوردنش کم باشد آیا می توان برای دفع فرد بدتر، به فرد بد رای داد؟ آیا حجت شرعی خواهیم داشت در نزد خدا؟ (البته منظور از فرد بد، فردیست که اصلح نیست و شانس رقابت با فرد بدتر را دارد)

جواب:

در صورتی که بدتر بسیار خطرناک باشد و بد این خطرات را ندارد و رأی نیاوردن اصلح تقریبا مورد اطمینان باشد آنچه نوشته اید مانعی ندارد.

 

راه مناسب برای تحقیق در مورد کاندیداها

سؤال:

انتخابات مجلس در پیش است. برای مثل منی که هیچ کس را نمی شناسد و راه و روش تحقیق هم بلد نیست چه راهی مناسب است تا انتخاب صحیح کند؟

جواب:

شما می توانید از اشخاص آگاه و متدین و دلسوز کمک بگیرید و همچنین مطالعه سوابق ایشان می تواند به شما کمک کند.

 

استفاده از امور مالی و امتیازات مختلف برای خریدن آراء

سؤال:

شنیده می شود برخی از کاندیداهای انتخابات ی مجلس شورای اسلامی جهت پیروزی در میدان انتخابات به طرق زیر اقدام به خرید آراء می نمایند:

توزیع گوشی تلفن همراه و سیم کارت، پرداخت وجه نقد، توزیع غذای گرم، وعده امتیازات دولتی و غیر آن.

شایان ذکر است که این وضعیت به گونه ای است که به سمت انتخابات سرمایه داری پیش می رود، و در صورتی که این امر واقعیت داشته باشد، با مشکل مواجه خواهیم شد.

لذا از محضر مبارک حضرتعالی استدعا می شود به لحاظ روشن شدن عموم، فتوای مورد نظر را به صورت شفاف و روشن مرقوم فرمایند.

جواب:

انتخابات اسلامی با انتخابات غربی مادی بسیار متفاوت است، استفاده از امور مالی و امتیازات مختلف برای خریدن آراء در انتخابات اسلامی مطلقاً جایز نیست و باید جداً از آن پرهیز کرد و کسانی که از این گونه طرق کسب آراء کنند، مشروعیت آنها زیر سؤال است، و رأی دهندگانی که با این امور به افرادی رأی می دهند که صلاحیت ندارند نیز از نظر شرعی مرتکب خلاف شرع شده اند. اصولاً توسل به این امور دلیل برعدم صلاحیت است.

برادران و خواهران عزیز مراقب باشند سرنوشت نظام و کشورشان را با هیچ چیز مبادله نکنند و حتی در تبلیغات انتخابات ی خود از روش های غربی استفاده نکنند.

 

مسئولیت افراد در قبال خطاها و گناهانی که منتخبین آن ها انجام می دهند

سؤال:

آیا این مبنای فقهی صحیح است که شرعاً خطاها و گناه هایی که رئیس جمهور منتخب اینجانب در آینده مرتکب خواهد شد و فسادهای مترتب بر آن به عهده ی من خواهد بود؟ آیا این مساله می تواند بهانه عدم شرکت در انتخابات باشد؟

جواب:

اگر به قدر کافی درباره ی شخص منتخب تحقیق شود، مسئولیتی درباره ی اعمال آینده او نخواهید داشت.

 

حمایت معظم له از منتخب مردم

سؤال:

آیا دیدار شما با برخی از کاندیداها و نامزدهای انتخابات ی ( اعم از شوراها یا مجلس و غیر آن ) نشان دهنده حمایت شما از آنهاست؟

جواب:

ما بارها اعلام کرده ایم از منتخب مردم حمایت می کنیم ولی در مورد هیچ فرد خاصی نظر نداریم.

 

مواردی که اطاعت از شوهر واجب نیست

سؤال:

در چه مواردی اطاعت از شوهر واجب نیست؟

جواب:

در مواردی اطاعت از شوهر لازم نیست که با انجام اموری مانند واجبات (حج واجب، صله رحم نسبت به پدر و مادر و برادر و خواهر و امثال آن به مقدار لازم)، فراگرفتن احکام اسلام مانند رفتن به مسجد و امثال آن، تهیه اجناس ضروری منزل در حالی که مجبور باشد، شرکت در انتخابات و راهپیمایی های ضروری و همچنین در مورد مراجعه به طبیب مخالفت کند.

 

عدم اعتماد به شخص خاص در انتخابات

سؤال:

اگر تا زمان انتخابات هیچ شخص خاصی را برای رای به او پیدا نکنیم تکلیف چیست؟ آیا با رای سفید تکلیف از ما ساقط می گردد؟

جواب:

در فرض سوال، رای سفید بدهید.

 

انجام کارهای منزل پدری بدون اذن شوهر

سؤال:

من یک زن هستم، به منزل پدرم میروم و درمنزل پدرم کارهای منزل آنان را انجام می دهم، شوهرم با کار کردن درمنزل پدرم مخالف است و میگوید چون من راضی نیستم اعمال واجبی که سایر افراد خانواده انجام می دهند شرعا اشکال دارد. آیا کار من اشکال شرعی دارد؟

جواب:

اشکالی ندارد.

زنان در چند مورد بدون اجازه شوهر مى توانند از منزل خارج شوند: در مورد انجام واجبات (مانند حج واجب و صله رحم نسبت به پدر و مادر و برادر و خواهر و امثال آن به مقدار لازم) و فراگرفتن احکام اسلام مثل اینکه به مسجد برود تا در آنجا احکام اسلامى را بشنود، و در مورد تهیه اجناس ضرورى و لوازم منزل در صورتى که همسرش یا شخص دیگرى براى او انجام ندهد، و نیز براى رأى دادن در انتخابات و یا شرکت در راهپیمایى هاى ضرورى، و همچنین در مورد مراجعه به طبیب.

 

مفهوم مصلحت در حکومت اسلامی

سؤال:

لطفاً به سؤالات زیر پیرامون «مصلحت» پاسخ فرمایید:

1ـ معناى لغوى، اصطلاحى و فقهى مصلحت چیست؟

2ـ مصلحت عام یعنى چه؟ معیار و حدود آن کدام است؟

3ـ آیا از منظر فقهى و قانونى مى توانیم در صورت تعارض بین قانون و مصلحت عام، مصلحت عام را بر قانون ترجیح دهیم؟

4ـ صورت فقهى و شرعى اقدامات و اعمالى که واضع، یا مجرى قانون بر پایه مصلحت انجام مى دهد، چیست؟

5ـ آیا حکومت اسلامى مى تواند بنا بر مصلحت عام در یک رابطه حقوقى، مانند قرارداد حقوقى، حقّ و حقوق شناخته شده اشخاص را نادیده انگارد؟ اگر این اقدام را انجام دهد، بر چه مبنایى است؟

6ـ در اصل 112 قانون اساسى به مصلحت نظام اشاره شده است; معیار قانونى و حدّ و حدود و تعریف این مصلحت چیست، و با چه مبنایى شناخته مى شود؟ آیا این مجمع مى تواند بر پایه این مصلحت، قانونى را نسخ یا وضع نماید؟

جواب:

مصلحت در فقه اهل سنّت مفهومى دارد، و در فقه مکتب اهل بیت(علیهم السلام)مفهومى دیگر. آنچه از نظر فقه شیعه قابل توجیه است، در سه محور خلاصه مى شود:

اوّل: آنچه مربوط به حفظ نظام و حکومت اسلامى است.

دوّم: حفظ نظم جامعه; بر اساس این دو نوع مصلحت بسیارى از احکام مستحدثه شکل مى گیرد; زیرا حفظ نظام و حفظ نظم جامعه از مهمترین اهداف اسلام است، که انحراف از آن جایز نیست.

سوّم: آنچه مربوط به تعارض اهمّ و مهمّ است; یعنى هرگاه دو مصلحت که مورد توجّه و قبول فقه اسلام است، در مقابل یکدیگر قرار گیرند، باید مصلحت اهمّ را ترجیح داد و مهمّ را فداى آن کرد.

براى مثال در قسمت اوّل، مى توان مسائل مربوط به انتخابات ، شرایط ویژه رئیس جمهورى، و نمایندگان و انتخاب کنندگان را در نظر گرفت. و در قسمت دوّم، مسائلى مانند نظام بانکدارى، و بخش مهمّى از نظام پولى، و مسائل اقتصادى امروز را، به عنوان مثال مى توان ذکر کرد. و در قسمت سوّم محدود کردن پاره اى از معاملات، و صادرات و واردات کشور، که سلطه مردم را بر اموالشان محدود مى سازد، ولى اهداف مهمّى را احیا مى کند، مثال خوبى است.

 

استفاده از بیت المال در تبلیغات انتخابات

سؤال:

حکم جنابعالى در مورد کسانى که در انتخابات در راستاى شناساندن خود به مردم از امکانات بیت المال استفاده کرده اند، چیست؟

جواب:

بیت المال مصارف خاصّى دارد، که باید در آن مصرف گردد.

 

استفاده از بیت المال در تبلیغات انتخابات

سؤال:

حکم جنابعالى در مورد کسانى که در انتخابات در راستاى شناساندن خود به مردم از امکانات بیت المال استفاده کرده اند، چیست؟

جواب:

بیت المال مصارف خاصّى دارد، که باید در آن مصرف گردد.

 

حق رای غیر مسلمانان

سؤال:

در بعضى از کشورهاى اسلامى قانون جدیدى وضع شده است که طبق آن، غیر مسلمانان در انتخابات مى توانند دو بار رأى دهند یعنى آنها هم مى توانند با مسلمانان رأى بدهند و هم با غیرمسلمانان. طبق فقه جعفرى آیا مى شود به غیرمسلمانان چنین حقّى داد؟

جواب:

نباید غیرمسلمانان امتیازى بر مسلمین داشته باشند، مگر این که ضرورتهایى در کار باشد. [1]

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] سایت رسمی معظم له، بخش استفتائات / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له