حکم و جزای محارب

«إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ یُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَسَادًا أَن یُقَتَّلُوا أَوْ یُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَیْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلَافٍ أَوْ یُنفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذَٰلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِی الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ» (۱)

کیفر کسانی که باخدا و پیامبرش محاربه می‌کنند، و اقدام به فساد در روی زمین می‌کنند، (و با تهدید اسلحه، به جان و مال و ناموس مردم حمله می‌برند) فقط این است که اعدام شوند یا به دار آویخته گردند؛ یا دست‌وپای آنها به‌عکس یکدیگر، بریده شود؛ و یا از سرزمین خود تبعید گردند. این رسوایی آنها در دنیاست؛ و در آخرت، مجازات عظیمی دارند.

مُحارب که طبق نصّ صریح قرآن حکمش اعدام است، به چه کسی می‌گویند؟

شیخ صدوق (رحمه‌الله):

محارب چنان‌که در آیه کریمه آمده است یا به قتل می‏رسد، یا به دار آویخته می‏شود، یا یک‌دست و یک پای او به خلاف هم قطع می‏شود، یا تبعید می‏شود. این به امام واگذار شده است. (۲)

شیخ مفید (رحمه‌الله):

هرگاه اهل فساد در مملکت اسلامی سلاح بکشند و اموال مردم را از آنان بگیرند، امام مخیر است که اگر بخواهد آنها را با شمشیر بکشد یا به دار بیاویزد تا بمیرند، یا دست‌وپای آنها را از چپ و راست قطع کرده و یا آنها را تبعید کند. (۳)

محقق حلی(رحمه الله) ، فیض کاشانی(رحمه الله) ، ابن ادریس (رحمه الله):

محارب کسی است که برای ترساندن مردم در خشکی یا دریا، شب یا روز، در شهر یا غیر آن سلاح بکشد. (۴)

شیخ طوسی (رحمه‌الله):

محاربی که خداوند متعال آن را در قرآن ذکر کرده است، عبارت است از کسی که راه را بر مردم می‌بندد و سلاح کشیده و راه را ناامن و مردم را می‌ترساند. (۵)

صاحب جواهر (رحمه‌الله):

محارب کسی است که برای ترساندن مردم، سلاح بکشد یا حمل نماید. (۶)

شهید ثانی (رحمه‌الله):

شرط در محارب، سلاح کشیدن است و مقصود از سلاح در اینجا هر چیزی است که تهدیدکننده را شامل شود؛ حتی عصا و سنگ … و فرقی نیست بین اینکه شخص محارب یک نفر باشد یا چند نفر. آن‌چنان که فرقی نیست میان اینکه مردم بترسند یا نترسند، مالشان به غارت برود یا نرود؛ بلکه همین که نیت این کار را داشته باشد، محارب است. (۷)

حضرت امام خمینی (رحمه‌الله):

محارب کسی است که برای ترساندن مردم و فساد در جامعه، در خشکی یا دریا، شب یا روز، در شهر یا غیر آن سلاح بکشد یا آن را آماده کند.

شایان‌ذکر است فرقی نیست شخص محارب کسی را به قتل برساند یا نرساند و یا ولیّ دم او را ببخشد یا نبخشد. درهرحال، قاضی مخیر بین مجازات اربعه (که در آیه‌ی فوق ذکر شده) می‌باشد. (۸)

آیت‌الله العظمی خویی (رحمه‌الله):

کسی که سلاح کشیده و مالی بگیرد و ضربه زده و مجروح کند، گرچه قتلی انجام ندهد، قاضی مخیّر است که او را اعدام کند یا دست‌وپایش را قطع کند … و اگر قتلی انجام داد، حتی اگر اولیای دم رضایت بدهند، باز هم واجب است او را اعدام کنند. (۹)

آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی (دام‌ظله):

کسی که با سلاح مردم را تهدید کند و قصد جان یا مال یا ناموس مردم را داشته باشد، و در محیط اجتماع ناامنی ایجاد کند، محارب نامیده می‌شود و محکوم‌به‌اعدام می‌گردد؛ ولی بررسی موضوعات و پرونده‌ها باید در محاکم قضایی رسیدگی شود. (۱۰)

دریافت فایل با کیفیت تصاویر:

تصویر ۱ – تصویر ۲ – تصویر ۳ – تصویر ۴ – تصویر ۵

منابع:

(۱) سوره شریفه مائده، آیه‌ی ۳۳

(۲) و المحارب یقتل أو یصلب، أو تقطع یده و رجله من خلاف، أو ینفى من الأرض كما قال الله عزوجل ، و ذلك مفوض إلى الإمام، إن شاء صلب، و إن شاء قطع يده و رجله من خلاف، و إن شاء نفاه من الأرض (الهداية في الأصول و الفروع؛ ص۲۹۶)

(۳) و أهل الدغارة إذا جردوا السلاح في دار الإسلام و أخذوا الأموال كان الإمام مخيرا فيهم إن شاء قتلهم بالسيف و إن شاء صلبهم حتى يموتوا بهم حتى يموتوا و إن شاء قطع أَيْدِيهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلٰافٍ و إن شاء نفاهم عن المصر إلى غيره‌ (المقنعة (للشيخ المفيد)؛ ص۸۰۴)

(۴) المحارب كل من جرد السلاح لإخافة الناس في بر أو بحر ليلا كان أو نهارا في مصر و غيره (محقق حلی در شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام، ج۴، ص۱۶۷، الباب السادس فی حد المحارب / فیض کاشانی در مفاتیح الشرائع، ج۲، ص۹۸)

المحارب کل من شهر السلاح لإخافة الناس فی بر کان او فی بحر فی العمران و الامصار او فی البراری و الصحاری (ابن ادریس در السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج‌۳، ص۵۰۵)

(۵) المحارب الذی ذکره الله تعالی فی آیة المحاربة هم قطّاع‌الطریق الذین یشهرون السلاح، و یخیفون السبیل (الخلاف؛ ج۵، ص۴۵۷، م ۱، معنی المحارب)

(۶) المحارب کل من جرد السلاح أو حمله لإخافة الناس (جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج‌۴۱، ص ۵۶۴، الباب السادس فی حد المحارب)

(۷) یشترط فی المحارب تجرید السلاح و المراد به هنا ما یشمل المحدّد، حتی العصا و الحجارة، و لا فرق بین الواحد و المتعدّد، و لا بین أن یحصل معه خوف الناس أو أخذ مالهم و عدمه، بل متی خرج بقصد ذلک فهو محارب. (مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج۱۵، ص۵، الجزء الخامس عشر‌، تتمة القسم الرابع فی الأحکام، تتمة کتاب الحدود و التعزیرات، تتمة القسم الأول من کتاب الحدود، الباب السادس فی حدّ المحارب)

(۸) المحارب هو کل من جرد سلاحه أو جهزه لإخافة الناس و إرادة الإفساد فی الأرض، فی بر کان أو فی بحر، فی مصر أو غیره لیلا أو نهارا (تحریر الوسیلة، ج۲، ص۴۹۲، الفصل السادس فی حد المحارب‌، م ۱)

ما ذکرنا فی المسألة السابقة حد المحارب سواء قتل شخصا أو لا، و سواء رفع ولی الدم أمره إلی الحاکم أو لا، نعم مع الرفع یقتل قصاصا مع کون المقتول کفوا، و مع عفوه فالحاکم مختار بین الأمور الأربعة (تحریر الوسیلة؛ ج‌۲، ص۴۹۳، م ۶)

(۹) و من شهر وأخذ المال وضرب وعقر ولم یقتل، فأمره إلی الامام ان شاء قتله وصلبه، وان شاء قطع یده ورجله … و ان عفا عنه أولیاء المقتول کان علی الامام أن یقتله (منهاج الصالحین، ج۳، الخامس عشر، المحاربة، م ۲۶۰)

(۱۰) استفتاء خصوصی از مرکز پاسخگویی به سؤالات دفتر آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، کد رهگیری: ۱۴۰۱۰۹۲۱۰۰۰۹