شطرنج و حکم شرعی آن

پرسش:

آیا بازی شطرنج حرام است؟

نام مرجع تقلید:

مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی)

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

اگر به نظر مکلّف، شطرنج در حال حاضر از آلات قمار محسوب نشود در این صورت بازی با آن بدون شرط‌بندی اشکال ندارد. ^(۱)

شایان‌ذکر است اینکه گفته شده اگر شطرنج از حالت قمار بودن خارج شود، بازی‌کردن بدون بردوباخت جایز است، منظور این است که مکلّف یقین کند از حال قمار بودن خارج شده و اختصاص به محلّ خاص و منطقه مخصوصی ندارد و باید در همه‌جا (تمام دنیا) از آلت قمار بودن خارج شده باشد و تا احراز نشود، باید بازی نکنند. (تا یقین به اینکه در تمام دنیا از آلت قمار بودن خارج شده حاصل نشود، بازی حرام است.) ^(۲)

برای اطلاع از فتوا و نظرات مراجع دیگر درباره‌ی شطرنج و دیگر آلات قمار مثل نرد، پاسور، بیلیارد و… اینجا را کلیک نمائید.

منابع:

(۱) اجوبه الاستفتاءات، ص ۲۶۴، س ۱۱۱۸ / رساله آموزشی، ج۲، بخش اول: معاملات حرام، درس ۳، فصل دوم، مورد ۲: آلات قمار، ص۲۰، مورد “ج” / منتخب المسائل، ویژه نمایندگان معظم‌له، فصل مسائل فرهنگی و اجتماعی، ص۱۲۲، م ۴۸۸ / جواب‌های ثابت، ویژه نمایندگان کشوری مقام معظم رهبری، فصل ۷: مکاسب محرمه، ص۱۴، م ۱۱۱ / نشریه پیام دین، موضوع شطرنج، شماره ۶۴، ج۱، ص ۴ و ۵ / مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج1، ص۱۸۹ / همان، ج۶، با استفاده از ص۱۵۳ / موسوعه فقهی تحقیقات و استفتائات واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهرا (سلام‌الله‌علیها)، قم، مجموعه احکام ۱۶، قسمت سرگرمی‌ها و بازی‌ها، ص۹ و ۱۰ و ۱۲

(۲) نشریه پیام دین، موضوع شطرنج، شماره ۶۴، ج۱، ص۱۰ و ۱۲ و ۱۳ / استفتاء خصوصی از مقام معظم رهبری، استفتاء شماره: ۴۶۱۶۸ و استفتاء شماره: ۴۰۲۹۱ / استفتائات مرحوم امام، ج۲، ص۱۰، با استفاده از پاورقی س ۲۱