توضیح و جواب شبهات فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی در باب برداشتن حجاب برای بانوان خارج کشور در صورت ضرورت
پرسش:
با عرض سلام و ادب محضر استاد بزرگ فقاهت، جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین راجی
جدیداً فتوایی از آیت‌الله مکارم شیرازی منتشر شده مبنی بر اینکه بانوان مسلمان می‌توانند در کشورهای خارج برای رفتن به دانشگاه حجاب خود را برداشته و پای کلاس درس بروند.لطفاً صحت و یا عدم صحت این فتوا را بفرمایید.
و در صورت صحت آیا این فتوا مخالف صریح قرآن کریم نمی‌باشد که خداوند زنان مؤمنه را امر به حجاب می‌کند؟
و ازآنجایی‌که حجاب جزء ضروریات دین است، منکر آن کافر و نجس است.
از زحمتکشان سایت وزین سراج کمال تشکر را دارم.
منتظر جواب از سوی خود استاد هستم.
نام مرجع تقلید:
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی (حفظه‌الله تعالی)
پاسخ:
با عرض سلام و ادب؛
قبل از ورود به پاسخ، باید به شما عرض شود که انسان‌ها سه دسته‌اند:
۱ـ مجتهد، که به نظر خویش عمل می‌نماید.
۲ـ محتاط که عمل به احتیاط را شاکلهٔ زندگی خویش قرار داده است.
۳ـ مقلِّد که از یک مرجع خاص که به نظر وی اعلم بر دیگر مراجع می‌باشد، تقلید می‌کند. (مثل اکثر مردم)
اگر کسی جزء گروه سوم بود، باید مطیع محض مرجع تقلیدش باشد و آن مرجع بزرگوار هر چه فرمود، (چه سخت و چه آسان – چه عجیب و چه واضح) بدون چون‌وچرا قبولنماید، چون او را حجّت و نماینده ولی‌عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) می‌داند و اگر به مسئله‌ای برخورد که تا دلیلش را نداند عمل نمی‌کند، در واقع مقلد نیست و درکثیری از موارد گنهکار است.
امّا در خصوص سؤال حضرتعالی:
اولاً: در متن سؤال آورده‌اید:
جدیداً فتوایی از آیت‌الله مکارم شیرازی منتشر شده …
باید به عرض برسانم که این فتوای جدید ایشان نیست، بلکه قریب بر ۱۶ سال پیش، بلکه اسبق بر آن، این فتوا را اعلام کرده بودند، و لکن جدیداً به استماع مردم رسیده است. (۱)
ثانیاً: این حکم کلیّت ندارد و شامل زمان اضطرار (۲) یا زمانی که واجب أَهمّی وجود داشته باشد (۳) می‌شود، آن هم به میزان رفع ضرورت و اضطرار.
لذا اگر می‌تواند فقط چادر را از سر بیرون بیاورد و حجاب کامل خود را رعایت نماید، دیگر حق بیرون گذاشتن مو را ندارد. یا اگر می‌تواند بخشی از موها را بپوشاند، حق باز گذاشتن کامل موهای خود را ندارد. یا اگر مجبور است سر را باز گذارد، حق باز گذاشتن گوش‌ها، گردن و… را ندارد یا مثلاً نباید آرایش کند. یا … (فقط مقداری که ضرورتاست، مجوز داده‌اند)
یا مثلاً اگر می‌تواند از کلاه‌گیس استفاده نماید، باید این کار را انجام داده و نباید با موهای خود رفت‌وآمد نماید.
یا اگر این خانم می‌تواند، باید برای درس‌خواندن به کشورهایی سفر نماید که حجاب ممنوعیت قانونی ندارد.
لذا معظم‌له در استفتایی این‌چنین آورده‌اند:
«شک نیست که حجاب بانوان در اسلام، از ضروریات این دین مبین است و حتی غیر مسلمانان نیز می‌دانند که این مسئله از احکام مسلّم اسلام می‌باشد و لذا در بسیاری از موارد، خود را ملزم می‌بینند که با آن کنار بیایند.
البته هر حکمی می‌تواند در مقام ضرورت، استثنایی داشته باشد، مثلاً: اگر بانویی بیمار شد و پزشک همجنس حضور نداشت، ضرورت اقتضا می‌کند که به پزشک غیرهمجنس مراجعه کند و معاینات او ممکن است بدون ترک حجاب، میسّر نشود؛ در چنین موردی از باب ضرورت و به مقدار ضرورت، اجازه کشف حجاب به آن بانوی مسلمان داده می‌شود.
و همچنین در مورد تحصیلات لازم که اگر نداشته باشد، با مشکلات مهمی (خودش یا جامعه اسلامی) مواجه می‌شود، به‌عنوان ضرورت، اجازه ترک حجاب داده می‌شود؛ آن‌هم به مقدار ضرورت یعنی در خصوص آنجا که الزام قطعی بر ترک حجاب است _ یعنی تا محل درس باحجاب می‌رود و در محوطه درس که الزام به ترک حجاب است، ترک می‌کند و در بازگشت بلافاصله حجاب را حفظ می‌کند.
باتوجه‌به آنچه گفتیم، توضیح کافی برای فتوای گذشته داده شد. امیدواریم همه عزیزان به وظیفه شرعی خود در این امر عمل کنند و ان‌شاءالله سوءاستفاده‌ای از فتوای مذکور نشود.»
شایان‌ذکر است، انسان باید جامع بین باشد، لذا دقت شود که این فتوای معظم‌له برای ۳ الی ۴ نفر نیست؛ بلکه برای مردم یک یا چند کشور است. اگر به‌عنوان نمونه در کشور ترکیه یا … درس‌خواندن باحجاب ممنوع باشد و تمام متدینین ما در خانه‌مانده و بی‌سواد بمانند و کفار و لائیک‌ها و از خدا بی‌خبران به‌مراتب عالیه برسند، این ضعف نیست؟ این دافعه از اسلام نیست؟
بله؛ مرجع فتوای خویش را برای هزاران نفر می‌دهد، ولی هر کس باید وظیفه شخصی خود را رعایت نماید.
شبهه و سؤالات متعددی که در پی منتشرشدن حکم آیت‌الله مکارم شیرازی مبنی بر برداشتن حجاب برای بانوان خارج کشور در صورت «ضرورت»، در شبکه‌ها دست‌به‌دست می‌شود که متأسفانه نوعاً به دلیل بی‌اطلاعی دلسوزان دین، نیز بین متدینین دست‌به‌دست می‌شود، از جمله:
آیت‌الله مکارم شیرازی، در صورت “الزام دانشگاه خارج از کشور به ترک حجاب”، این اجازه را به “متدینین” داد تا آنان به این شرط، بتوانند حجاب را رعایت نکنند.
خب میشه پرسید از ایشون اگر دانشگاه خارج الزام به نخواندن نماز، نفی حج، نفی ولایت، نفی آیات قرآن، نفی حرام بودن مشروب، نفی حرام بودن زنا و… کردند حضرت آیت‌الله باز هم اجازه تأیید می‌دهند؟
نظر شما را به پاسخ این شبهه جلب می‌کنیم:
متأسفانه، نویسنده این پیام و امثال آن خودشان را عالم‌تر از آیت‌الله مکارم شیرازی دانسته‌اند!
۱ـ چرا که کسی که با علم فقه شیعه آشنایی داشته باشد می‌داند که یک مرجع تقلید هیچ‌وقت، دقت بفرمایید هیچ‌وقت، از خودش حکمی را صادر نمی‌کند و فتاوای مراجع شیعه تماماً بر اساس اصول اجتهادی برآمده از منابع دینی است!
بنابراین، اینکه چه آیت‌الله مکارم و چه هر مرجع دیگر شیعه این فتوا را بدهند حتماً بر اساس مستنداتی است که در منابع دینی ما موجود است هرچند امثال ما (مقلدان) که آشنا به اصول فقه و اجتهاد نیستیم آن را دورازذهن بدانیم.
۲ـ مقلدان بزرگوار باید توجه داشته باشند که احکام یک چیز با احکام همان چیز در حالت «ضرورت» ممکن است بسیار فرق داشته باشد، به‌عنوان‌مثال در قرآن حکیم خداوند متعال حرمت خوردن مردار و گوشت خوک را به‌صراحت اعلام می‌کند؛ اما همین حکم در حالت «ضرورت» به خوردن به مقدار «ضرورت» و زنده‌ماندن فرد، تغییر می‌کند.
و یا خداوند سبحان در جایی می‌فرماید «و لاتقربوا الزنا» و طبق آیات زناکار حد می‌خورد. اما همین قران کریم باز در جای دیگر می‌فرماید «خداوند نسبت به زنانی که مجبور به زنا بوده‌اند، بخشنده است» که حکم در حالت ضرورت یعنی عفو را بیان می‌فرماید، (یعنی در حالت عادی حد و در حالت اجبار بخشش)
یا مثلاً نمازخواندن مکلّف در حالت تمام برهنه درصورتی‌که امکان دسترسی به لباس به‌هیچ‌عنوان نداشته باشند. ببینید؛ بنابراین خداوند حکیم نیز در جایی که مسئلهٔ مهم‌تری در میان است راه دیگری برای مکلفان قرار داده است. (اهمّ و مهم)
۳ـ ضمن اینکه مقلدان محترم دقت بفرمایند آنچه که آیت‌الله (حفظه‌الله تعالی) به آن فتوا دادند یعنی برداشت حجاب در صورت ضرورت، را نباید با موارد دیگر مانند خوردن شراب یا زنا یا غیره مقایسه کنند.
بنابراین، ضمن اینکه این کار حضرات برای خودشان اشتباه می‌باشد (قیاس احکام فقهی)، قطعاً این کار ترویج اهانت و سست کردن و تضعیف جایگاه علمی مراجع عظام و شکل‌گیری شبهه در ذهن مخاطبان می‌باشد. (که قطعاً در پیشگاه الهی مسئول می‌باشند)
۴ـ بزرگواران دقت بفرمایند که حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی (حفظه‌الله تعالی) نیز باقید «ضرورت» (درخطر بودن منافع جامعه) این کار را اجازه داده‌اند که البته واژهٔ صحیح‌تر آن استخراج کرده‌اند می‌باشد (باتوجه‌به منابع دینی استخراج کرده‌اند) و حضرات نفرمایند کو؟! کجاست آن منبع دینی که چنین اجازه‌ای را داده باشد؟
چرا که این نقطه دقیقاً مکان آشکارشدن تفاوت یک مرجع تقلید و یک مقلد است که آنچه را که مقلد توانایی و تخصص کشف و استنباط آن را ندارد، یک مرجع دارا می‌باشد.
۵ـ نکتهٔ بسیار مهمی که در این میان مهم است نیز، سوء استفادهٔ معاندین احکام و فقاهت اسلامی است که در پوشش متدینین این سؤالات را مطرح و در نهایت از این
حکم، برای سخیف کردن جایگاه مراجع تقلید و در نهایت برای سست کردن عقاید دینی مردم (مانند جاانداختن این مسئله که مراجع حکم را از سوی خودشان صادر می‌کنند) استفاده می‌کنند.
بنابراین، بزرگواران تحت عنوان دلسوزی برای دین، از دامن‌زدن به این دست شبهات در ذهن مخاطبان میلیونی شبکه‌های اجتماعی، استغفار کرده بپرهیزند.
و در انتها به چند نکته دقت شود:
۱ـ بعضی از شیّادان و شیطان‌صفتان داخلی و خودی، به دنبال سوژه گرفتن از مراجع تقلید شیعه هستند، همان‌طور که در صدر اسلام دشمنان دنبال سوژه تبلیغاتی از معصومین (علیهم‌السلام) بودند.
۲ـ آیت‌الله مکارم شیرازی، ازآنجاکه مرجعی انقلابی در عرصه‌های گوناگون می‌باشند، لذا یزیدان زمان مثل آمریکای جنایت‌کار و سگ نگهبانش اسرائیل غاصب و شبکه‌هایی از جمله BBC وقتی فهمیدند، جمهوری اسلامی ایران برای رویارویی با این بزرگ‌منصبان توخالی، احتیاجی به موشک‌های بالستیک و بمب اتمی و… ندارد؛ بلکه با یک پا کوبیدن سربازان امام خامنه‌ای بر زمین، کاخ سفید بر سرشان ویران می‌شود، بر علیه سربازان ولی‌امر مسلمین جهان، من‌جمله این مرجع سیاست‌مدار
برخاستند تا از این راه مرجعیت را سست کرده و خود را بالا بیاورند و الا خودشان، بلکه هر عاقلی که ذره‌ای عقل داشته باشد می‌فهمد تا رهبر این مملکت ولی‌عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) است و در حال حاضر به تأیید خودشان، سکّان این کشتی به دستان باکفایت امام خامنه‌ای است و سربازانی همچون مراجع معظم تقلید وجود دارند، با ناو وین سنس و سنگین‌ترین سلاح‌ها من‌جمله هارپ و موشک کروز و ترایدنت حریف این مرزوبوم نمی‌شوند، لذا به ترور شخصیتی برخاستند. (و الا چرا اشکالی به مراجع ضد این نظام نمی‌گیرند، بلکه آنها را تأیید کرده و هزینه‌های میلیارد دلاری از انگلستان و پایتخت دشمنان شیعه هدیه می‌دهند)
۳ـ معظم‌له، ازآنجاکه مرجعی مخالف فرقه ضاله مضلّه وهابیت بوده و با جان‌ودل از مکتب حقّه تشیع دفاع می‌نمایند، و شبکه‌ها و سایت‌های مختلفی در باب جواب‌دهی به شبهات این شیاطین و تقویت مکتب جعفری را زیر نظر دارند، لذا مخالفین و وهابیت خبیث، قصدش ترور شخصیتی ایشان و امثالهم می‌باشد تا بدین‌وسیله مقدمه نابودی تشیع را فراهم آورند و لذا انواع جوک‌ها و طنزها و تهمت‌ها و مسخره‌کردن‌ها و… را برای این بزرگ‌مرد انجام می‌دهد و متأسفانه بعضی از بچه شیعیان هم ناخواسته به‌جای مقابله، به تأیید این شیاطین پرداخته و آنها را ترویج می‌نمایند.
يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ و اللَّهُ مُتِمُّ نُورِه وَ لَو کَرِهَ الکَافِرُونَ.(۵)
و در حدیثی در ذیل آیه شریفه منقول است:
يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا وَلَايَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (عَلَيْهِ السَّلَامُ) بِأَفْوَاهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ الْإِمَامَة.(۶)
امید است خداوند به همه ما بصیرت واقعی عنایت فرماید. (۷)
