آیین نامه فقهی مبارزه با کرونا (کووید 19) [کرونا]

آیین نامه فقهی مبارزه با ویروس کرونا (کووید 19)

ضمن عرض سلام و آرزوی سلامتی و طول عمر برای یکایک هم میهنان عزیز

در این نوشتار سعی شده است تکالیف شرعی مسلمانان نسبت به این ایام (شیوع بیماری مُسری) جمع آوری شود؛ این نوشتار چند تکلیف واجب، حرام و مستحب را مطابق با نیاز و ضرورت و ابتلاء مردم در این ایام در خود گنجانده است که امید است خداوند متعال توفیق عمل به تک تک آن را به همه ما مرحمت نماید.

واجبات:

1– توبه از گناهان از لحاظ شرعی واجب فوری است و به جهت برطرف شدن هر چه زودتر این بیماری همه با هم از گناهانمان توبه کنیم.

توضیح: جدای از اسباب طبیعی امور جاری در دنیا؛ در راوایات مکرر به این مهم اشاره شده است که یکی از عوامل ماوراءالطبیعه بیماری و مشکلات گناهان است و در ادعیه هم بدان اشاره شده است: اللهم اغفر لی الذنوب التی تنزل البلاء؛ خداوندا گناهانی که باعث نازل شدن بلاء و مصیبت می شود را ببخش!

دستور العمل: توبه به لحاظ شرعی به معنای پشیمانی حقیقی از گناهان و معاصی در پیشگاه خداوند است و تصمیم بر تر آنها؛ البته بر خی از گناهان مثل ترک نماز و حق الناس نیاز به جبران هم دارد.

2- حفظ جان و حیات شرعا واجب است.

توضیح: در شرع مقدس اسلام کسی حق ندارد خودش را در معرض هلاکت قرار دهد و بنابر این خودکشی گناهان کبیره است، و همچنین اگر کسی بیمار شد واجب است نهایت تلاش خویش را برای سلامتی خویش بکار ببندد.

دستورالعمل: لازم است مطابق دستورالعملهایی که از طرق معتبر به ما می رسد نسبت به رعایت بهداشت فردی و اجتماعی خویش نهایت اهتمام را داشته باشیم؛ و البته مراقب باشیم در این امور دچار افراط و تفریط نشویم.

3- پرداخت واجبات مالی که برخی از آنها با قید فوریت نیز هست در این ایام (که برخی از مشاغل تعطیل یا نیمه تعطیل یا کساد است) می تواند گره های زیادی را از نیازمندان باز کند؛ چراکه ضعف جسمی افراد بستر مناسبی برای ابتلاء به این بیماری و خطرناک شدن آن است؛ بنابر این در آنها سهل انگاری نشود.

توضیح: در تعالیم دینی خداوند رزق فقراء را در اموال ثروتمندان قرار داده است در آنجا که در قران سوره مبارکه معارج آیه 24 و 25 آمده است: “وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ –  لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ”؛ این حقوق واجب که قرآن بدان اشاره می کند شامل زکات، خمس، کفاره، رد مظالم و … می شود.

دستورالعمل:

الف) پرداخت برخی از این واجبات مالی مثل زکات و کفاره نیاز به اذن حاکم شرع و دفتر مرجع تقلید ندارد و مکلف با رعایت احکام و شرایط هر یک خودش می تواند این موارد را به فقراء برساند.

ب) برای پرداخت و مصرف برخی از این وجوهات شرعی (مانند خمس یا رد مظالم) اذن و اجازه از حاکم شرع شرط است و مکلف خودش نمی تواند بنابراین حتما قبل از پرداخت آن حتما با دفتر مرجع تقلید هماهنگ شود تا به طور صحیح در محل خویش مصرف گردد.

ج) تعریف فقیر: از لحاظ شرعی به شخصی که مخارج سال خود و خانواده‌اش را ندارد و مشغولیتی هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و خانواده‌اش را از آن تأمین نماید، فقیر گویند؛ که با توجه وضعیت کنونی می تواند مصادیق بسیاری داشته باشد.

د) محاسبه بدهی مقروض، اجاره مستاجر، و … از محل واجبات مالی مذکور با رعایت شرایط و احکام هر یک مانعی ندارد لکن در این مهم نکاتی نهفته است که حتما قبل از محاسبه با کارشناسان احکام مشورت گردد؛ چراکه برخی از این واجبات مصارف خاصی دارد.

4- مهلت دادن به بدهکاری که توانایی پرداخت بدهی خویش را ندارد و اموالی غیر از ضروریات زندگی هم ندارد که با فروش آن بدهی را بپردازد شرعا واجب است.

توضیح: یکی از مسائل مهم در باب احکام دین و قرض آن است که: “اگر بدهکار غیر از مستثنیات دین چیزی نداشته باشد، بر طلبکار حرام است که با مطالبه و خواستن طلب، او را در تنگنا و زحمت قرار دهد؛ بلکه واجب است او را تا توانایى پیداکردن مهلت بدهد.

دستورالعمل: در این وضعیت که برخی از مشاغل از این بیماری تاثیر گرفته اند و آسیب اقصادی جدی به برخی از مشاغل وارد شده و می شود این حکم شرعی می تواند مصادیق زیادی داشته باشد: مانند مهلت صاحبخانه به مستاجر، مقروض به طلبکار (که بانک مرکزی هم البته مصوباتی داشت که خوب بود ولی انتظار بیشتر از آن است)

 

 محرمات:

1- ایجاد شبهات اعتقادی و همچنین ترویج آن شرعا حرام است.

توضیح: متاسفانه برخی افراد ضد دین و سودجو از این جریان سوء استفاده کرده و شروع به تلاش برای فاسد کردن باورها و اعتقادات مردم کرده اند؛ ایشان با القاء شبهات بی پایه سعی دارند از ایامی که مردم درگیر مبارزه با این بیماری هستند به مقاصد پلید و کثیف خویش نائل شوند. (شبهاتی از قبیل چرا حرمها بسته شده است مگر شفاخانه نبود؟؟ و …)

دستورالعمل: همه این شبهات پاسخهایی محکم و در خور شانی دارد که لازم است فعالان فرهنگی مخصوصا در عرصه مجازی به آنها پرداخته و نگذارند این شبهات سست و ضعیف حتی خدشه ای با باورهای دینی مردم وارد کند.

2- ایجاد تشنج در جامعه اسلامی و ناامنی روحی با نشر اخبار دروغین و همچنین نشر این مطالب حرام است.

توضیح: متاسفانه گروهی دیگر خائنانه؛ به جای کمک و دستگیری مردم از این مشکل برای مقاصد کثیف سیاسی یا اقتصادی خویش سوء استفاده کرده و با نا آرام کردن جامعه شروع به موج سواری سیاسی و اقتصادی کرده تا به اهداف از پیش تعیین شده خویش برسند.

دستورالعمل: اخبار و اطلاعات را از رسانه های رسمی کشور دریافت کنیم تا دچار این شایعات و خیانتها نشویم.

3- احتکار حرام است.

توضیح: وقتی به متون دینی مراجعه می شود حرف از دو نوع احتکار به میان آمده است: 1- احتکاری که به صورت مطلق در شرع مقدس مشخص شده است: و آن به نظر بسیاری از فقها ذخیره کردن برخی از اقلام غذایی (گندم، جو، خرما، کشمش و روغن) در وقت قحطی آن است. 2- احتکاری که توسط حاکم اسلامی در مواقعی خاص تعریف می شود و در وضعیت کنونی می توان به آن را به ذخیره کردن غیر قانونی برخی از اقلام غذایی که در سبد اصلی مردم قراردارد و همچنین لوازم بهداشتی اشاره کرد.

دستورالعمل: مردم عزیز همه با هم دست به دست هم دهیم و در صورت مشاهده این رفتار غیر شرعی سریعا آن را به مسئولین ذی ربط گزارش دهیم. که با کشف و ضبط آنها در اختیار مردم قرار گیرد.

4- إضرار و آسیب به غیر حرام است.

توضیح: همانطور که توضیح داده شد که حفظ جان واجب است و از آن طرف باید دانست به آسیب وارد کردن به دیگران از هر نوش (مالی – جانی) شرعا حرام است و حق الناس است؛

دستورالعمل:

الف) هر کس که مبتلا به هرگونه سرماخوردگی یا بیماری های دیگر مسری شده است لازم و واجب است که تا حد امکان از منزل خارج نشود و سلامتی دیگران را دچار مخاطره نکند. و بدانیم اگر کسی مراعات نکند و باعث آسیب شود  و معلوم باشد که آسیب به شخصی از ناحیه ی او بوده است شرعا ضامن خسارات وارده به وی خواهد بود.

ب) اسلام عزیز اهتمام ویژه ای به رعایت حق سلامتی روحی و جسمی مومنین داشته است و دستورات بسیاری در این زمینه در احکام حضور در مجامع عمومی صادر کرده است به عنوان نمونه در رساله های عملیه مراجع امده است که اگر کسی سیر خورده است و بوی دهانش مکن است موجب آزار دیگران شود مکروه است در مسجد حاضر گردد؛ شبهه مبتلا کردن به بیماری جای خود دارد!!!

ج) شهروندان محترمی که مسئولیت خطیر عرضه مواد غذایی (به طور خاص مواردی که بسته بندی نیست مثل نان که ضروری است یا آبمیوه که خیلی برای بالا بردن سطح مقاومت بدن موثر است) را به دیگران دارند همانطور که نسبت به سلامتی خود و خانواده شان دغدغه دارند تقوا داشته و در موادی که به دیگران عرضه می کنند نیز رعایت مسائل بهداشتی را داشته باشند.

5- اسراف حرام است؛ بنابر این در عین حالی که لازم است در بهداشت مطابق دستورالعمل متخصصین عمل کرد باید مراقب بود که با افراط استفاده از آب، شوینده ها، ضدعفونی کننده ها به گناه اسراف دچار نشویم.

توضیح: شنیده می شود برخی افراد در این ایام در رعایت مسائل بهداشتی بیش از حد لازم دچار وسواس شده اند و حتی در فواصل زمانی بسیار کوتاه به شستن دست و … می پردازند.

الف) در تعداد شسشتو و زمان آن مطابق دستور العملهای وزارت بهداشت عمل کنیم (نه بیشتر و نه کمتر)

ب) موقع شستشوی دستان و یا اشیاء شیر آب را ببندیم.

ج) در استفاده از ماسک و دیگر ابزار بهداشتی دچار افراط نشویم.

6- قطع ارتباط با رحم حرام است. بنابر این در این ایام که مومنین ارتباطات حضوریشان محدود شده است به صورت تلفنی، پیامکی یا در فضای مجازی از یکدیگر خبرگیری کنند و به حل مشکلات هم اهتمام کنند مخصوصا قوم و خویش.

 

مستحبات:

1- رسیدگی به فقراء جزو مستحبات موکد دین اسلام است.

توضیح: این سفارش مخصوص این ایام نبوده و لازم است مومنین فقر فقیران را فراموش نکنند؛ البته برای دور بودن بلا در این ایام در صدقه مبالغه شود مخصوصا کسانی که از تمکن مالی برخوردارند بسته های غذایی و بهداشتی برای فقراء آماده کنند. و فرمایش رسول خدا را از یاد نبریم که : إرحم تُرحم، رحم کنید تا مورد رحمت خداوند واقع شوید.

دستورالعملها:

الف) بیشتر صدقه دهیم.

ب) صدقه هایی که جمع شده را سریعتر خارج کنید.

ج) یکی از مصادیق رحم به هم‌دیگر خرید به اندازه ی کالاهای اساسی است ولو اینکه ممکن است تمام شود با خرید زیاد آذوقه و ابزار مختلف مخصوصا ابزار بهداشتی در حفظ بازار متعادل ما هم کمک کنیم.

2- نذر برای شفای بیماری و دورشدن بلا سنت خانواده امام علی علیه السلام است

توضیح: نذری دادن ها را مدیریت کنیم کسانی در این اواخر سال برای اموات سفره می انداختند و یا اینکه مجالسی دینی برگزار می کردند معادل هزینه آن اقلام را به درب منازل فقرا ببرند و به این نحو به نذر خود عمل نمایند چون نوعا این نذرها بدون صیغه نذر بوده و تغییر آن اشکال ندارد.

3- از دعا و مناجات و ارتباط با خدا غفلت نکنید.

توضیح: ناامید نباشید که این ویروس آمد بیچاره شدیم، اگر به تین نحو پیشروی کند حالا حالاهت درگیر هستیم و از این قبیل مطالب؛ چرا که در دعا داریم:

” يا من اذا تضايقت الامور فتح لها بابا لم يذهب اليه الاوهام صل علي محمد و ال محمد ، و افتح لاموري المتضايقه بابا” لم يذهب اليه وهم یا ارحم الرحمين.

اي كسي كه هرگاه انسان در دوران زندگي گرفتار تنگناها و مشكلاتي بشود دري را به روي او مي گشائي كه در انديشه و تصور احدي نگنجد( اولا) بر پيامبر و آلش درود بفرست و (ثانيا) فرا روي كارهاي گره خورده و بسته شدهٔ من دري بگشاي كه به ذهن هيچ كس نرسيده باشد. اي مهربانترين مهربانان.

بنابر این از دعا غافل نشویم و توصیه مرجع عالیقدر حضرت امام خامنه ای را نسبت به مداومت بر دعای هفتم صحیفه سجادیه فراموش نکنیم.

4- از زیارت از راه دور ائمه معصومین علیهم السلام (خاصه ولی نعمتمان امام رضا علیه السلام) غفلت نکنیم.

توضیح: زیارت در تعالیم دینی توسط خود معصومین به دو گونه معرفی شده است و یک قسم آن زیارت از راه دور است. به اینکه زائر از راه دور نماز زیارت بخواند و با زیارتنامه با امامش ارتباط بگیرد.

به امید سلامتی و موفقیت یکایک شما عزیزان