حضرت آیت الله محمد مؤمن
ایشان در سال ۱۳۳۲ به تحصیل علوم حوزوی روی آورد و ادبیات عرب را نزد اساتیدی همچون محی‌الدین فاضل هرندی، سیدمحمود یثربی قمی و میرزا علی‌اصغر کنی فراگرفت. سطح متوسطه حوزه را نیز نزد حضرات آیات سید محمدباقر ابطحی اصفهانی، مهدی باقری کنی، علی‌پناه اشتهاردی و احمد آذری قمی تحصیل کرد. وی سطح عالی حوزه را از محضر آیات عظام سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، علی‌اکبر مشکینی، محمد شاه‌آبادی و سید محمد مجاهدی تبریزی آموخت. در سال ۱۳۳۷، به مدت سه‌ماه در درس آیت‌الله سید حسین بروجردی حاضر شد و سپس در درس خارج فقه و اصول حضرت امام خمینی (قدّس سرّه) شرکت کرد. پس از دستگیری امام خمینی (قدّس سرّه) در سال ۱۳۴۲، در درس حضرات آیات سید محمد محقق داماد و مرتضی حائری یزدی شرکت نمود و برای مدت کوتاهی نیز در درس حضرات آیات سید محمدرضا گلپایگانی، محمدعلی اراکی و حسن فرید اراکی حضور یافت. وی در اواخر سال ۱۳۴۲ به نجف اشرف رفت و از درس آیات عظام سید ابوالقاسم خویی و سید محمود شاهرودی بهره‌مند گردید. ایشان علاوه بر تحصیل، به تدریس سطوح متوسطه و عالی نیز مشغول بود و از سال ۱۳۶۲ به تدریس خارج اصول و خارج فقه بر مبنای تحریرالوسیله امام خمینی (قدّس سرّه) اهتمام ورزید. آثار ایشان در سه حوزه فقهی، اصولی و فلسفی نگاشته شده است که از جمله آنها می‌توان به کتاب‌های «تسدید الاصول»، «الولایة الالهیة»، «حکومت حکیمانه»، «جایگاه احکام حکومتی و اختیارات ولی‌فقیه» و «منابع مالی در حاکمیت فقیه» اشاره کرد. این آثار نشان‌دهنده عمق دانش و بینش ایشان در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی است.
———————————————————
به نقل از آیت‌الله علی مؤمن (دامت برکاته):
آیت‌الله (محمد) مؤمن علمیّت مقام معظّم رهبری را به طور کامل قبول داشتند. من (آیت‌الله علی مؤمن) مکرّر راجع به اعلمیت برخی از علما از ایشان سؤال پرسیدم، ایشان در مورد برخی از آقایان گفتند که من علمیّت آنها را نمی‌دانم، اما نسبت به مقام معظّم رهبری فرمود ایشان نسبت به بسیاری اعلم است و حتی این اواخر که خودم برای تقلید برخی از بچه‌ها و نوه‌هایم خدمت ایشان سؤال پرسیدم، ایشان این امر را متعین در مقام معظّم رهبری می‌دانستند.
آیت‌الله علی مؤمن اضافه کرد:
اکنون هم که گاهی برخی از نوه‌ها و دوستانم سؤال می‌پرسند، من مستند به آن حرف ایشان و باتوجه‌به اینکه خودم درس خیلی‌ها را نرفتم و از وضعیتشان خبر ندارم که خودم مقایسه کنم، می‌گویم که مرحوم اخوی فرمود:
در حال حاضر اگر کسی می‌خواهد ابتدائاً تقلید کند، بدون هیچ شک و شبهه‌ای از رهبر معظم انقلاب تقلید کند. ضمن آنکه نسبت به اعلمیت هم می‌فرمودند که تقلید از مقام معظّم رهبری صورت بگیرد. (۱)
———————————————————
به نقل از آیت‌الله رجبی (دامت برکاته)
بسم الله الرحمن الرحیم
بنده مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای ادام الله ظلّه على رؤوس المسلمین را مرجع ارجح می‌دانم و هیچ مرجعی را از ایشان اعلم یا محتمل‌الاعلمیه نمی‌دانم و تا آنجا که بنده اطلاع دارم آیت الله سید جعفر کریمی و آیت الله محمد یزدی قدس سرهما معتقد به اعلم بودن معظم‌له بوده‌اند.
آیت الله محمد مؤمن قمی رحمةالله‌علیه در سال‌های آخر عمر شریفشان احتمال اعلم بودن ایشان را مطرح می‌کردند و به جوانان جویای مرجع تقلید، به مقام معظم رهبری مدّظله العالی هدایت و توصیه می‌نمودند.
علامه محمد تقی مصباح یزدی قدّس الله نفسه الزکیه نیز معتقد به ارجح بودن مقام معظم رهبری مدّظله‌العالی به عنوان مرجع تقلید بودند و جوانان را به تقلید از معظم‌له توصیه و ایشان را به عنوان مرجع ارجح به آنان معرفی می کردند.
محمود رجبی
۲۸ ربیع‌الثانی ۱۴۴۶ مطابق با ۱۱ آبان ۱۴۰۳
————————————————–
به نقل از آیت‌الله صدیقی (دامت برکاته):
بنده هم درس آقا را دیدم، هم درس مراجع دیگر را؛ اسم نمیارم، خیلی ها رو دیدم.
حضرت آقا هیچ کم ندارند.
تشخیص اعلمیت، کار به این سادگی نیست؛ باید همه را در همه ی فروع دیده باشید؛
ولی اطلاعی که من ملموس دارم، آقا را اعلم یا در ردیف اعلم می دانم.
مرحوم آقای هاشمی شاهرودی، حضرت آقا (حضرت آیت الله العظمی خامنه ای) را اعلم می دانست.
مرحوم آقای راستی کاشانی، حضرت آقا را اعلم می دانست.
مرحوم آقای مؤمن، حضرت آقا را اعلم می‌دانست.
و شما مجازید که از قول من نقل کنید. (۲)
——————————————————
به نقل از آیت‌الله اراکی (دامت برکاته):
آن‌هایی که در بُعد علمی مقام معظّم رهبری تشکیک می‌کنند، یا آشنا نیستند با تاریخ علمی مقام معظّم رهبری و تلاش عالی علمی ایشان و حضور علمی فعّال ایشان در عرصه‌های علمی، یا اینکه انسان‌های فاسدی هستند که دل مریضی دارند و دوست دارند که اساساً در همه مبانی انقلاب، خدشه وارد کنند و چون می‌بینند که رهبریِ انقلاب یکی از مهم‌ترین بلکه مهم‌ترین پایه انقلاب است، برای تضعیف این پایه انقلاب این حرف‌ها را می‌زنند.
در بین کسانی که با حوزه علمیه، به‌ویژه حوزه‌های ایران از جمله مشهد آشنا هستند، کسی وجود ندارد که در بنیه علمی مقام معظّم رهبری تشکیک کند. مقام معظّم رهبری پیش از انقلاب از اساتید مبرّز و بالای مشهد به‌شمار می‌آمدند و از همان روزگار، اجتهاد و فقاهت ایشان برای همه کسانی که با علمای مشهد و حوزه مشهد آشنا بودند مسلّم بود و این معنا، جای تشکیک ندارد.
بعدها هم که به رهبری انتخاب شدند، در جلسات علمی که با بزرگان حوزه داشتند، همه تحت تأثیر بنیه علمی ایشان و تحت تأثیر عظمت علمی ایشان و قوّت علمی ایشان قرار گرفتند. بزرگانی همچون مرحوم آیت‌الله‌العظمی خاتم یزدی، مرحوم آیت‌الله‌العظمی مؤمن قمی، مرحوم آیت‌الله‌العظمی محمّد روحانی، مرحوم آقای احمدی میانجی، مرحوم آقای طاهری خرّم‌آبادی و بزرگانی که هنوز هم هستند که توانسته‌اند در جلسات علمی حضور پیدا کنند با ایشان، همه، برجستگی علمی ایشان را در سطح بسیار بالا دانسته‌اند و بسیاری از این آقایان صریحاً به اعلمیّت فقهی ایشان (حضرت آیت الله العظمی خامنه ای) شهادت داده‌اند و این خود، نشان‌دهنده آن برجستگی علمی ایشان است. به اضافه اینکه تعدادی از مباحث علمی ایشان منتشر شده و این مباحث علمی، خود گواه بر توان علمی ایشان و برجستگی علمی ایشان است. (۳)
——————————————————
به نقل از آیت‌الله طاهری گرگانی (دامت برکاته):
باسمه تعالی
جناب حجت الاسلام و المسلمین سید اباصالح راجی (دام عزه)
مدیر محترم مرکز تخصصی احکام جامع
سلام علیکم؛
احتراماً به استحضار می رساند: هرچند بنده توفیق استفادهٔ مستقیم از محضر درس خارج فقه رهبر معظم انقلاب اسلامی را نداشته ام، لیکن با عنایت به شهادت بزرگانی مانند مرحوم آیت الله حاج شیخ حسین راستی کاشانی و مرحوم آیت الله حاج سید محمود هاشمی شاهرودی و مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد مؤمن قمی و… و با توجه به اینکه ملاک اشتراط افقهیت برای مرجع تقلید، صرفاً افقهیت در استنباط نیست و اشراف به موضوعات و مسائل مستحدثه را نیز شامل می شود و نیز با در نظر گرفتن تعسر تبعیض در تقلید، نظر قاصر اینجانب این است که مرجعیت تقلید در حال حاضر در حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای مدظله العالی متعین است.
خداوند متعال وجود مبارک معظم له را در ذیل عنایت ولی الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه محفوظ بدارد، ان شاء الله.
سید محسن طاهری (گرگانی)
نمایندهٔ مردم شریف استان گلستان در مجلس خبرگان رهبری
۱۴۰۳/۱۱/۰۷
—————————————————-
به نقل از آیت‌الله فقیهی (دامت برکاته):
باسمه تعالی
مرحوم آیت الله مؤمن، اوائل رهبری آقا فرمودند: اجتهاد ایشان با شهادت عدلین برای من ثابت شده.
بعد از مدتی فرمودند: خودم اجتهاد حضرت آقا را دریافت کردم و مستقیماً بر خودم ثابت است.
در مرحله سوم فرمود: در مباحثاتی که با حضرت آقا داشتیم، متوجه شدم حضرت آقا در بعضی از مسائل استنباط و علمیت ایشان برتر از خود ما است
و در مرحله چهارم در سال‌های آخر عمرشان می فرمود:
یکی از مراجع تقلید اعلم، حضرت آیت الله خامنه ای هستند.
و کسی که از ایشان سؤال می کرد، می فرمود: از آیت الله خامنه ای تقلید کنید. این مطلب را از آقازاده ایشان سؤال کردم و او تأیید نمود.
سید محمد على فقیهی
۱۴۰۳/۴/۴
———————————————————
به نقل از آیت‌الله حسینی (دامت برکاته):
بسمه تعالی
اینجانب سید احمد حسینی از شاگردان مرحوم آیت الله العظمی تبریزی رحمة الله علیه و از شاگردان حضرت آیت الله وحید خراسانی و از شاگردان مرحومین آیات: احمدی میانجی، شیخ حسین شب زنده دار جهرمی، اشتهاردی و… و به عنوان خدمتگزار طلاب علوم دینی در دروس سطح عالی حوزه علمیه قم مطالبی را که مستقیم از برخی بزرگان درباره مقام معظم رهبری دام ظله العالی و علمیت و فضل ایشان شنیده ام با رعایت امانت نقل کنم:
از مرحوم آیت الله شیخ محمد مؤمن رحمة الله علیه که به حکم امام خمینی علیه الرحمه، عضو فقهای شورای نگهبان بود و تا پایان عمر پربرکت خود، این عضویت ادامه داشت شنیدم که فرمود:
آیت الله خامنه ای مجتهد است اما نه یک مجتهد معمولی بلکه یک مجتهد قوی. این جمله مرحوم آیت الله مؤمن از تلویزیون پخش شد.
حقیر در منزل آیت الله مؤمن رحمة الله علیه و در محضر ایشان بودم که این سخن به میان آمد برخی افراد در حوزه هستند که ولایت آیت الله خامنه ای را قبول ندارند مرحوم آیت الله مؤمن فرمود:
یک زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله در رأس حکومت اسلامی بودند و یک زمان امیرالمؤمنین علیه السلام و یک زمان امام خمینی رحمة الله علیه و امروز آيت الله خامنه ای در رأس حکومت اسلامی است.
از آیت الله آقای شیخ علی مؤمن شنیدم که من در حضرت آقا شبهه اعلمیت می بینم و نوه های خودم که تکلیف می شوند به آقا ارجاع می دهم. ایشان ادامه دادند: اخوی ما مرحوم آیت الله مؤمن اوائل می گفتند از آیت الله شبیری زنجانی تقلید شود ولی اواخر گفتند: از آقا (آیت الله خامنه ای) تقلید شود.
از آیت الله شیخ محمد مؤمن رحمة الله علیه با واسطه شخص ثقه ای نقل می کنم که وقتی از ایشان پرسیده شده از آیت الله خامنه ای تقلید می کنیم چگونه است؟ ایشان فرمود: صد در صد مجزی است.
سید احمد حسینی
۱۴ / ۴ / ۱۴۰۳
۲۷ / ذی حجة الحرام / ۱۴۴۵
نجف اشرف، حرم امیرالمؤمنین علیه السلام
—————————————————————————————————-
به نقل از حجت الاسلام والمسلمین حسن زاده (دامت برکاته):
باسمه تعالی
موضوع: اعلمیت حضرت امام خامنه ای (مدّظله)
مرحوم آیت الله محمد مومن
در اوایل طلبگی و پس از فوت مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی در انتخاب مرجع تقلید با وسواس شدید، مجدانه پیگیر تحقیق و سوال از بزرگان زیادی شدم؛ از جمله مرحوم آیت الله مومن نقل قولی از ایشان شنیده بودم، اما به آن بسنده نکردم و با مراجعه حضوری از خودشان پرسیدم. فرمودند در زمان حیات امام رحمت الله علیه و در بازنگری قانون اساسی طبق نظر حضرت امام شرط مرجعیت از ولایت مطلقه فقیه برداشته شد پس از رحلت حضرت امام و انتخاب قاطع مجلس خبرگان رهبری و پس از چهلم رحلت حضرت امام، گفتم خوب است جلسه فقهی و علمی با رهبر معظم انقلاب همراه عده ای از فضلای برجسته حوزه داشته باشیم تا مراتب فقهی و علمی ایشان بیشتر ثابت شود. جلسات متعدد، فقهای بزرگواری چون آقایان جنتی ، محمدی گیلانی، امامی کاشانی، رضوانی، سید محمود هاشمی شاهرودی، قدیری، سید عباس خاتم، سید جعفر کریمی و… با رهبر فرزانه انقلاب برگزار شد.
بحث های بسیار جدی مطرح می شد که عمدتاً مسائلی بود که آن موقع کمتر درباره آنها سخن گفته شده بود. مباحثه طلبگی جدی که بدون تعارف هر اشکال و ایرادی گرفته می شد و اعضا باید استدلال و استنباط و اجتهاد می کردند. تمام فقها به عظمت جایگاه علمی رهبر فرزانه انقلاب در آن جلسات مهم و کاربردی پی بردند.
بعدها خروجی آن مباحث کاربردی فقهی در قالب “كتاب السديده في مسائل الجديده” منتشر شد.
حسن زاده
—————————————————————————————————-
به نقل از حجت الاسلام والمسلمین دکتر انتصاری (دامت برکاته):
حضرت آیت‌الله محمد مؤمن(ره) عضو فقهای شورای‌نگهبان و نماینده مجلس‌خبرگان استان قم
ایشان از اساتید حوزه‌ی علمیه‌ی قم بودند که بنده افتخار داشتم در فضاهای مختلف کاری، چه زمانی که در شورای نگهبان تشریف داشتند، چه زمانی که نماینده‌ی خبرگان استان قم بودند، گاهی خدمت ایشان می‌رسیدم.
ایشان در جلسه‌ای نقل کردند: بعد از رحلت حضرت امام خمینی(ره) من در مجلس خبرگان، به حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(حفظه الله) رأی دادم، امّا رأی من منوط به شهادت علما و فقهایی بود که اجتهاد ایشان را تأیید کرده بودند.
بعد از رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(حفظه الله)، در جلسات مباحثه‌ی علمی و فقهی متعدّد که گاهی موضوعات جدید مطرح می‌شد، به نقطه نظراتی از ایشان رسیدم.
سپس می‌فرمودند: ما چند نفر فقیه در یک‌طرف قرار می‌گرفتیم و مقام معظم رهبری(حفظه الله) به تنهایی در نقطه‌ی مقابل بودند و نظر متفاوت داشتند، امّا با قدرت و اشراف علمی و تسلّطی که ایشان نسبت به مباحث داشتند، همه‌ی ما را قانع می‌کردند.
این اقناع علمی در این جلسات خصوصی، باعث شد که من به قدرت علمی و اشراف ایشان نسبت به مباحث فقهی اعتماد کنم.
محمد ناصر انتصاری
——————————————————-
به نقل از حجت‌الاسلام‌والمسلمین هدایت (دامت برکاته):
بسم الله الرحمن الرحیم
اینجانب با علم و تحقیق و آشنایی با مبانی علمی و فقهی و معرفتی رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای (حفظه‌الله) ایشان را از هر لحاظ اعلم، افقه و اتقی می‌دانم و مقلّد ایشان هستم.
قریب به ۲۰ سال افتخار همسایگی علّامه حسن‌زاده آملی را داشتم. ایشان تقلید از رهبر انقلاب را لازم می‌دانستند.
همچنین اساتیدم حضرات آیات خوشوقت، احمدی میانجی، مؤمن قمی، هاشمی شاهرودی ایشان (مقام معظم رهبری) را اعلم می‌دانستند.
از اساتید بزرگوارم که در قید حیات هستند، حضرت آیت الله شب زنده‌دار و آیت الله اراکی حفظهماالله نیز تقلید از مقام معظم رهبری را لازم و ایشان را معرفی می‌کنند.
محمد هادی هدایت
——————————————————————–
بسم الله الرحمن الرحیم.
در دهه ی نود، جلسه ای در قم جهت تبادل نظر در مسائل شرعی و نظرات مراجع تقلید منعقد بود.
مرحوم آیت الله مؤمن برای سخنرانی تشریف آوردند.
قبل از شروع سخن، در باره ی مسائل فرمودند:
با احترامِ به همه ی مراجع، عده ای درباره مرجعیت و جواز تقلید از حضرت آیت الله خامنه ای از من سؤال می کردند؛ چون برای بنده اعلمیت، کاملاً مشخص نبود و نمی خواستم به حساب خودم دینم را با دنیا معاوضه کنم، با همه ارادتی که به حضرت ایشان داشتم، می گفتم بروید تحقیق کنید.
شب های پنجشنبه، جلسه مشاوره استفتائات با آقا بود و بنده شرکت می کردم.
یک روز، سیّدی بزرگوار از شاگردان مرحوم آیت الله العظمی خویی (رضوان الله تعالی علیه) نامه ای را به من داد و سؤالی بود درباره ی موضوع خاص.
ایشان فرمودند: این مسئله را از چند نفر از بزرگان سؤال کردم و جواب قانع کننده ندادند.
اگر صلاح بدانید، خدمت آقا بدهید.
بنده نامه را خدمت آقا دادم، نگاه کردند؛
فرمودند: هفته آینده.
وقتی نامه را دادند، نگاه کردم؛
جوابی که داده بودند، اصلاً به ذهن من نیامد.
وقتی به آن سیّد بزرگوار دادم، فرمود: حقاً که ایشان اعلم و اشراف به مسائل دینی دارند.
از آنجا به بعد هر کس درباره مرجعیت و تقلید ایشان سؤال می کرد، می گفتند شکی در مرجعیت ایشان نیست و تقلید از ایشان واجب است.
سید محمد رضوی نسب
