گرفتن روزه نیابتی تبرعی (مجانی) برای میّت با داشتن روزه قضا

گرفتن روزه نیابتی تبرعی (مجانی) برای میّت با داشتن روزه قضا

مطابق با فتوای جدید آیت الله العظمی خامنه‌ای (مدّ ظله العالی)

سؤال:

فرموده‌اید: کسی که روزه قضا دارد نمی‌تواند روزه مستحبی بگیرد، حال آیا می‌تواند روزه قضا تبرعی از جانب دیگری را انجام دهد؟

فتوای جدید:

جایز است.

توضیح:

۱) با داشتن “روزه قضای ماه رمضان”، گرفتن “روزه مستحبی” صحیح نیست و اگر به نیت روزه مستحبی، روزه بگیرید باطل است و به جای روزه قضا هم حساب نمی‌شود؛ مگر فردی که بعد از اذان ظهر وارد محل سکونت شود و کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام نداده باشد. (که در این صورت حتی با داشتن روزه‌ی قضا، می‌تواند روزه مستحبی را نیت کند.)

۲) با داشتن “روزه قضای نفسی ماه رمضان” ، گرفتن “روزه نیابتی” _ اعم از استیجاری یا تبرعی (مجانی) _ اشکال ندارد. در این حکم فرقی نیست که روزه‌های میت یقینی است یا برای اموات روزه‌ی احتیاطی _ اعم از استیجاری یا تبرعی _ می‌گیرد. مگر وقت روزه‌ی قضای خود فرد ضیق باشد که در این‌جا بنابر احتیاط واجب ابتدا باید روزه‌ی قضا را بگیرد.

مثلاً فرد ۱۰ روز “روزه‌ی قضا” دارد و ۱۰ روز تا شروع ماه مبارک رمضان فرصت باقی است. در اینجا بنابراحتیاط واجب لازم است ابتدا روزه‌های قضا را بگیرد و روزه‌های نیابتی را به بعد از ماه مبارک رمضان موکول نماید.

چند نکته!

۱) فردی که می خواهد برای میتی روزه های قضایش را به صورت مجانی انجام دهد (روزه‌ی تبرعی بگیرد) ، فرقی ندارد با اجازه از اولیاء میت و وصیّ باشد یا بدون اجازه و با اختیار خود انجام دهد. لذا در هر دو فرض گرفتن روزه تبرعی، صحیح است. بنابراین از ذمه میت برداشته می‌شود و کفایت می‌کند.

۲) هنگام گرفتن “روزه‌ی نیابتی” برای اموات، لازم نیست میّت را با ذکر خصوصیات معین کند، بلکه اگر به صورت مجمل و کلی او را مشخص کند، کافی است؛ بله، اگر از چند میت روزه استیجاری بر عهده گرفته است، روزه گرفتن به نیت “یکی از آنها” کفایت نمی‌کند؛ بلکه لازم است یکی از میت‌ها را هر چند اجمالاً تعیین کند.

۳) چنانچه مکلف تا نزدیک اذان ظهر، نیت روزه استیجاری یا تبرعی نکرده باشد _ چه عمداً یا سهواً _ می‌تواند تا قبل از اذان ظهر نیت روزه نیابتی کند؛ مشروط بر آنکه:

الف) مبطلی تا آن زمان انجام نداده باشد.

ب) شرط ضمن عقدی مبنی بر نیت از اذان صبح نشده باشد.

۴) ابطال “روزه استیجاری” اگر وقت آن موسع باشد و همچنین افطار “روزه‌ی تبرعی”، تا قبل از ظهر، اشکال ندارد، اما بعد از ظهر بنابر احتیاط واجب نباید “روزه نیابتی” _ اعم از استیجاری یا تبرعی _ را باطل نماید ولی در هر صورت کفاره ندارد.

۵) ابطال “روزه قضای نفسی” در غیر از تنگی وقت و قبل از ظهر، اشکال ندارد؛ ولی باطل کردن آن بعد از اذان ظهر، بدون عذر شرعی در هر صورت جايز نيست و علاوه بر انجام دوباره قضا، كفّاره هم واجب می‌شود و آن عبارت است از: پرداخت ده مُدّ طعام به ده فقير (هر نفر يك مُدّ) است و اگر نمی‌تواند سه روز روزه کفاره بگيرد.

۶) اگر کسی مبلغی پول را برای انجام “نماز و روزه استیجاری” به دیگری بدهد برای اینکه فرد واسطه شده و به مؤمنین مورد وثوق بدهد تا عمل مورد اجاره را انجام دهند، مصرف آن مال در مسیر دیگر (به عنوان قرض) ، یا قرار دادن اصل مبلغ در بانک یا صندوق و استفاده از سود آن، بدون اجازه مالک پول، جایز نیست.

۷) اگر مکلّف برای روزه‌های میتی اجیر شده است، حال بخواهد به دیگری واگذار کند، چنانچه شرط مباشرت نشده باشد و انصراف به خصوص این فرد هم نداشته باشد، با رعایت شرایط و احکام آن‌، واگذاری آن به دیگری اشکال ندارد؛ در غیر این صورت، جایز نیست، مگر این که با اجازه صاحب پول باشد.

۸) اجیر گرفتن برای انجام “قضای نماز و روزه‌های” فردی که زنده است = صحیح نیست؛ هرچند خودِ فرد به هیچ وجه توانایی روزه گرفتن نداشته باشد.

۹) زن مستحاضه، می تواند نماز و روزه قضای خود را با رعایت وظیفه استحاضه، انجام دهد؛ ولی نماز و روزه استیجاری اشکال دارد.

۱۰) باقی ماندن بر جنابت تا اذان صبح، در “روزه استیجاری” مبطل است.

لذا اگر فرد جنب، عمداً غسل نکرده باشد، روزه‌اش صحیح نیست؛ و اگر سهواً غسل نکرده باشد، بنابراحتیاط واجب روزه باطل است.

۱۱) اگر شخصی که تعدادی “روزه‌ی استیجاری” بر عهده دارد، در تعداد روزه‌های به جا آورده شک کند، باید بنا را بر اقل بگذارد و ادامه را تکمیل نماید.

مثلاً سی روز، “روزه استیجاری” بر عهده داشته، اکنون شک دارد بیست روز را به جا آورده، یا بیست و دو روز را، باید بنا را بیست روز بگذارد، و تا سی روز را تکمیل نماید. (۱۰ روز دیگر بگیرد، و ۸ روز کفایت نمی‌کند).

۱۲) آنچنان که گذشت، با داشتن “روزه قضای ماه رمضان”، گرفتن “روزه مستحبی” صحیح نیست؛

بله، اگر در روزی که روزه گرفتن استحباب دارد (مثل ماه رجب و شعبان) روزه قضا بگیرد و نیت این باشد که به ثواب روزه این ایام هم برسد، هم روزه قضا محسوب می‌شود و هم به ثواب روزه این روز می‌رسد ان شاء الله.

۱۳) کسی که نمی‌داند “روزه قضا” بر عهده دارد یا نه، می‌تواند “روزه مستحبی” بگیرد. همچنین چنانچه نیت نماید که «به نیت ‌آنچه که وظیفه من است (اعم از روزه قضا و مستحبی) روزه می‌گیرم» = صحیح است؛ و اگر در واقع روزه قضا بر عهده‌‌اش باشد، به عنوان روزه قضا محسوب می‌شود و اشکال ندارد.

جهت توضیحات بیشتر به اینجا رجوع نمایید: